22.09.2021, 08:30

Sorularla; Dikili Depremi (22 Eylül 1939)

- 22 Eylül 1939'da yaşanmış bu büyük felaket kaç şiddetindeydi ve yıkıcılığı ne düzeyde yorumlanabilir?

22 Eylül 1939 günü gece yarısı 2.35'de yaşanan ilk büyük sarsıntı 7,1 şiddetinde gerçekleşmiştir. Midilli'nin güneyinden Dikili Körfezi boyunca uzanan ve kıyıya yaklaştıkça çatallanan fay hattı boyunca taş arazi üzerinde bulunmayan tüm yumuşak zeminli alanlar etkilendi. Bu özellikteki eski Kabakum Köyü, Dikili merkezde düzlüklerde bulunan binalar ve azda olsa Alipotra yamacında kerpiç evler büyük bir yıkımla karşılaştı. Kabakum köyünde adeta sağlam ev kalmamış, daha sonraki yıllarda köy şuan bulunduğu yere taşınmıştı. Dikili merkezde Tınaz tepe ilkokulunun ön duvarı çökerken, Dimitrios Kilisesinin altıgen çan kulesi kiliseden koparak sahile yuvarlanmıştı. Sahil boyunca uzanan birçok ev ana sarsıntının ardından yaşanan sabah 4.50'ye kadar devam eden büyük artçılarla da yıkıma uğramıştı.

-Dikili Depremi yaşandığında gerekli tedbirler alınabilir miydi?

1930'lu yıllar iki dünya savaşı arasında ülkemiz için hatta dünya için yaraların sarıldığı bir dönemdi. Hele 1939 yılının sonları 2. Dünya Savaşı'nın ayak seslerinin şiddetle duyulmaya başlandığı yıllardı. Bunun yanı sıra 1939 Dünya Ekonomik Buhranı evrensel düzeyde etkilerini gösteriyordu. Böyle bir ortamda Dikili yerelinde alınabilecek tedbirler konut sağlamlığını artırıcı olamayabilirdi. Deprem öncesinde sismik veriler elde etmek mümkün değildi. Ancak elimizde en büyük veri 2 Ocak 1939'da yaşanan merkez üssü Çandarlı olan depremdir. 6'nın üzerinde şiddete sahip bu deprem Karadağ çevresindeki fayları harekete geçirmişti. Çandarlı Depremi 33 evin yıkılmasına 52 evin kullanılamaz hale gelmesine neden olmuştu. Belki bu deprem İzmir Valiliği'ni, yerelde Dikili belediyesini, Dikili Kaymakamlığını tedbir almaya zorlayabilir miydi? Bunun cevabı sanırım o günün ekonomik şartlarıyla açıklanabilir. Dikili halkı kendince tedbir alabilir miydi? Bugün İzmir Depremi sonrasında nasıl kalıcı önlemler alamıyorsan o tarihlerde de benzer bir hafıza kaybına sahiptik.

-Depremin sabahında yaşanan genel manzara nasıldı?

Deprem gece yarısı saatlerinde Dikili halkını uykuda yakaladı. Bu nedenle son yüzyılda yaşanan depremler arasında en çok can kaybının yaşanmasına neden olmuştu. Dikili merkezde 25, Kabakum Köyü'nde 13 ve civar yerleşimlerde 3 olmak üzere toplam 41 kişi hayatını kaybetmişti. Sabahın ilk saatlerinde yakınlarını göçük altından çıkartmaya çalışan halk büyük bir korku ve şaşkınlık içindeydi. Dikili Kaymakamı Abdurrahman Yüksel uyumakta olduğu balkondan düşmüş ve yaralanmıştı. Hükümet konağı, polis, gümrük muhafaza, posta-telgraf, halkevi binası, palamut depoları ve zeytinyağı fabrikası ağır hasarlı, 45 dükkân ve 259 ev kullanılamayacak halde zarara uğramıştı.

-Deprem sonrasında ilk yardımlar nelerdi?

Depremin hemen ertesi günü Kızılay'ın Etimesgut ambarlarından 300 adet çadır acil olarak yola çıktı. Yakın çevrelerden ve İzmir Valiliğince sağlık ekipleri ve Dikiliye ulaştı. Deprem sırasında Denizli'de bulunan Kızılay müfettişi Baha Kavur, Dikili'ye tayin edildi. 30 Eylül günü Kızılay, 550 çadır daha gönderdi. Çadırlar genellikle çamlık mevkiinin eteklerine kurulurken, bazı vatandaşlar da evlerinin bahçelerine de çadırlarını kurmuşlardır. Ülke genelinde yardım kampanyaları düzenlenmiş, 35.000tl para toplanmıştı. Dönemin önemli gazetelerinden Anadolu gazetesi, geliri depremzedelere bağışlanmak üzere özel sayı çıkartmış, deprem olgusunu devamlı vurgulamıştı. Kış yaklaştıkça barınma sorunu daha da hissedilir boyuta taşındı. Kızılay kendi bünyesinde “Dikili Hareketzedelerine Baraka İnşa Komisyonu” kuruldu. Hemen harekete geçen komisyon, ayrılan ödenekle birlikte 2'si okul olacak şekilde toplam 25 barakayı 9 Ocak 1940 tarihinde teslim etti. Bu barakalar ahşap ve çinko damlı yapılardı. Bugünkü PTT Sokağı ile hükümet konağı yönünde iki sıra şeklinde uzanan barakalar 386 aile yerleştirildi. 2 baraka ise İsmail Bey İlkokulu olarak eğitim-öğretime açıldı.


 

-Dikili Depremi, Dikili'nin geleceğini nasıl etkiledi?

Bu konuyla ilgili birçok değerlendirme ve yorum yapılabilir. Elbette ki doğal felaketler yerleşimler için olumsuz sonuçlar doğurur. Ancak Dikili Depremi yaşandığı dönem açısından değerlendirilirse kendisine has bir talihsizliği barındırır. Sıralayacak olursak, 1939 Dünya Ekonomik Buhranı, 2.Dünya Savaşı'nın çıkması, kıtlık ve hastalıklarla dolu bir dönem. Devletin ekonomik olarak kısıtlamalara gittiği bir süreçte çok uzun bir süre Dikili deprem yaralarını sarmak konusunda gereken desteği göremedi. Bayındırlık faaliyetleri ancak 1960'lı yıllarda gerçekleşmeye başlayacaktı. Yani Dikili, tüm ülke şehir ve kasabalarına göre 20 yıl geriden gelmeye mahkûm kaldı. Birçok tarihi yapı yıkıldı, ayakta duran bir kaç yapıya da sahip çıkılmadı. Ayvalık, Foça tarihi konutlarını koruyabilirken biz bugün apartmanların gölgesinde boğazımıza kadar betona batmış durumdayız.

Bütün bu soruları birlikte değerlendirdiğimizde Dikili'nin kaderi olan fay hattı altımızda durmaya devam ettiği sürece bizler ne kadar geçmişimizden ders çıkardık, olası bir depreme ne kadar hazırız?

Yorumlar (2)
Mükerrem Can 3 yıl önce
Hiçbir zaman depreme hazır olamafık, bundan sonra da olabileceğimizi düşünmüyorum. Eğer ders almış olsaydık sahile "çin seddi" gibi blokları. daracık sokaklara apartmanları diker miydik? Sit alanlarını imara açar mıydık?
Hasan AKARSU 3 yıl önce
BÖYLE ACI LAR İBRETLİKTİR DERS ÇIKARMAK LAZIM RANT UĞRUNA TOPLU MEZAR KONUTLAR YAPILMAMALI
SİZİ TEBRİK EDİYORUM SAĞOLUN
17
parçalı bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7

Gelişmelerden Haberdar Olun

@