22.09.2021, 08:30

Sorularla; Dikili Depremi (22 Eylül 1939)

- 22 Eylül 1939'da yaşanmış bu büyük felaket kaç şiddetindeydi ve yıkıcılığı ne düzeyde yorumlanabilir?

22 Eylül 1939 günü gece yarısı 2.35'de yaşanan ilk büyük sarsıntı 7,1 şiddetinde gerçekleşmiştir. Midilli'nin güneyinden Dikili Körfezi boyunca uzanan ve kıyıya yaklaştıkça çatallanan fay hattı boyunca taş arazi üzerinde bulunmayan tüm yumuşak zeminli alanlar etkilendi. Bu özellikteki eski Kabakum Köyü, Dikili merkezde düzlüklerde bulunan binalar ve azda olsa Alipotra yamacında kerpiç evler büyük bir yıkımla karşılaştı. Kabakum köyünde adeta sağlam ev kalmamış, daha sonraki yıllarda köy şuan bulunduğu yere taşınmıştı. Dikili merkezde Tınaz tepe ilkokulunun ön duvarı çökerken, Dimitrios Kilisesinin altıgen çan kulesi kiliseden koparak sahile yuvarlanmıştı. Sahil boyunca uzanan birçok ev ana sarsıntının ardından yaşanan sabah 4.50'ye kadar devam eden büyük artçılarla da yıkıma uğramıştı.

-Dikili Depremi yaşandığında gerekli tedbirler alınabilir miydi?

1930'lu yıllar iki dünya savaşı arasında ülkemiz için hatta dünya için yaraların sarıldığı bir dönemdi. Hele 1939 yılının sonları 2. Dünya Savaşı'nın ayak seslerinin şiddetle duyulmaya başlandığı yıllardı. Bunun yanı sıra 1939 Dünya Ekonomik Buhranı evrensel düzeyde etkilerini gösteriyordu. Böyle bir ortamda Dikili yerelinde alınabilecek tedbirler konut sağlamlığını artırıcı olamayabilirdi. Deprem öncesinde sismik veriler elde etmek mümkün değildi. Ancak elimizde en büyük veri 2 Ocak 1939'da yaşanan merkez üssü Çandarlı olan depremdir. 6'nın üzerinde şiddete sahip bu deprem Karadağ çevresindeki fayları harekete geçirmişti. Çandarlı Depremi 33 evin yıkılmasına 52 evin kullanılamaz hale gelmesine neden olmuştu. Belki bu deprem İzmir Valiliği'ni, yerelde Dikili belediyesini, Dikili Kaymakamlığını tedbir almaya zorlayabilir miydi? Bunun cevabı sanırım o günün ekonomik şartlarıyla açıklanabilir. Dikili halkı kendince tedbir alabilir miydi? Bugün İzmir Depremi sonrasında nasıl kalıcı önlemler alamıyorsan o tarihlerde de benzer bir hafıza kaybına sahiptik.

-Depremin sabahında yaşanan genel manzara nasıldı?

Deprem gece yarısı saatlerinde Dikili halkını uykuda yakaladı. Bu nedenle son yüzyılda yaşanan depremler arasında en çok can kaybının yaşanmasına neden olmuştu. Dikili merkezde 25, Kabakum Köyü'nde 13 ve civar yerleşimlerde 3 olmak üzere toplam 41 kişi hayatını kaybetmişti. Sabahın ilk saatlerinde yakınlarını göçük altından çıkartmaya çalışan halk büyük bir korku ve şaşkınlık içindeydi. Dikili Kaymakamı Abdurrahman Yüksel uyumakta olduğu balkondan düşmüş ve yaralanmıştı. Hükümet konağı, polis, gümrük muhafaza, posta-telgraf, halkevi binası, palamut depoları ve zeytinyağı fabrikası ağır hasarlı, 45 dükkân ve 259 ev kullanılamayacak halde zarara uğramıştı.

-Deprem sonrasında ilk yardımlar nelerdi?

Depremin hemen ertesi günü Kızılay'ın Etimesgut ambarlarından 300 adet çadır acil olarak yola çıktı. Yakın çevrelerden ve İzmir Valiliğince sağlık ekipleri ve Dikiliye ulaştı. Deprem sırasında Denizli'de bulunan Kızılay müfettişi Baha Kavur, Dikili'ye tayin edildi. 30 Eylül günü Kızılay, 550 çadır daha gönderdi. Çadırlar genellikle çamlık mevkiinin eteklerine kurulurken, bazı vatandaşlar da evlerinin bahçelerine de çadırlarını kurmuşlardır. Ülke genelinde yardım kampanyaları düzenlenmiş, 35.000tl para toplanmıştı. Dönemin önemli gazetelerinden Anadolu gazetesi, geliri depremzedelere bağışlanmak üzere özel sayı çıkartmış, deprem olgusunu devamlı vurgulamıştı. Kış yaklaştıkça barınma sorunu daha da hissedilir boyuta taşındı. Kızılay kendi bünyesinde “Dikili Hareketzedelerine Baraka İnşa Komisyonu” kuruldu. Hemen harekete geçen komisyon, ayrılan ödenekle birlikte 2'si okul olacak şekilde toplam 25 barakayı 9 Ocak 1940 tarihinde teslim etti. Bu barakalar ahşap ve çinko damlı yapılardı. Bugünkü PTT Sokağı ile hükümet konağı yönünde iki sıra şeklinde uzanan barakalar 386 aile yerleştirildi. 2 baraka ise İsmail Bey İlkokulu olarak eğitim-öğretime açıldı.


 

-Dikili Depremi, Dikili'nin geleceğini nasıl etkiledi?

Bu konuyla ilgili birçok değerlendirme ve yorum yapılabilir. Elbette ki doğal felaketler yerleşimler için olumsuz sonuçlar doğurur. Ancak Dikili Depremi yaşandığı dönem açısından değerlendirilirse kendisine has bir talihsizliği barındırır. Sıralayacak olursak, 1939 Dünya Ekonomik Buhranı, 2.Dünya Savaşı'nın çıkması, kıtlık ve hastalıklarla dolu bir dönem. Devletin ekonomik olarak kısıtlamalara gittiği bir süreçte çok uzun bir süre Dikili deprem yaralarını sarmak konusunda gereken desteği göremedi. Bayındırlık faaliyetleri ancak 1960'lı yıllarda gerçekleşmeye başlayacaktı. Yani Dikili, tüm ülke şehir ve kasabalarına göre 20 yıl geriden gelmeye mahkûm kaldı. Birçok tarihi yapı yıkıldı, ayakta duran bir kaç yapıya da sahip çıkılmadı. Ayvalık, Foça tarihi konutlarını koruyabilirken biz bugün apartmanların gölgesinde boğazımıza kadar betona batmış durumdayız.

Bütün bu soruları birlikte değerlendirdiğimizde Dikili'nin kaderi olan fay hattı altımızda durmaya devam ettiği sürece bizler ne kadar geçmişimizden ders çıkardık, olası bir depreme ne kadar hazırız?

Yorumlar (2)
Mükerrem Can 3 yıl önce
Hiçbir zaman depreme hazır olamafık, bundan sonra da olabileceğimizi düşünmüyorum. Eğer ders almış olsaydık sahile "çin seddi" gibi blokları. daracık sokaklara apartmanları diker miydik? Sit alanlarını imara açar mıydık?
Hasan AKARSU 3 yıl önce
BÖYLE ACI LAR İBRETLİKTİR DERS ÇIKARMAK LAZIM RANT UĞRUNA TOPLU MEZAR KONUTLAR YAPILMAMALI
SİZİ TEBRİK EDİYORUM SAĞOLUN
17
parçalı bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13

Gelişmelerden Haberdar Olun

@