24.11.2022, 12:45

Öğretmenler Günü anısına; "Cahit Arf"

“Her buluşun, matematik ispatın gerisinde bir düşünce vardır.

Başarılı matematikçilerin benimsedikleri de budur:

Belli bir düşünceyle hareket etmek.

Rastlantı, deneme yanılma ile bulunan şeyler,

O kadar da değerli değildir.”

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf

***

  1. Giriş ve amaç

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, Türk ve dünya bilim tarihinde matematik alanındaki çalışmaları ve buluşları ile önemli yer edinmiştir. Türkiye açısından "matematiğin simge adlarından birisidir".

"Bilim insanı olabilmek için tutku gerekir" vb özdeyişleri ile bilim tarihimize geçmiştir.

Matematiğe olan yeteneğini, ilkokul öğrencisi olduğu yıllarda öğretmeni görmüş, ortaokul öğrencisi olduğu yıllarda da dikkati çekmiştir. Bu nedenle, ailesi tarafından gönderildiği Paris’te lise öğrenimi 2 yılda bitirdikten sonra, "Ecole Normale Superieure"ü bitirmiştir (Fotoğraf 1).

Fotoğraf 1. Cahit Arf 1926 yılında, Paris’e yükseköğrenim için giderken (https://listelist.com/ordinaryus-cahit-arf-hakkinda/).

Dünyaca ünlü Türk Matematikçi olarak tarihe geçen Ord. Prof. Cahit Arf, 1974 TÜBİTAK Bilim Ödülü yanı sıra, ulusal ve uluslararası alanda birçok ödül almıştır.

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, matematiğe yaptığı katkılar ile unutulmaz yer edinmiştir.

Türkiye, "vefa borcunu", 2009 yılından buyana, 10 ₺’nin arka yüzünde Cahit Arf’ın fotoğrafını basarak yerine getirmiştir (Fotoğraf 2).

Fotoğraf 2. 10 Türk Lirasının arka yüzünde Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın fotoğrafı yer almıştır. “Arf değişmezi formül”.

Amacımız, Türk bilim tarihinin, en değerli bilim insanlarından birisi olan Prof. Dr. Cahit Arf’ı, 24 Kasım "öğretmenler günü" nedeniyle, topluma, gençlere tanıtmak ve anmaktır.

  1. Kısa Özgeçmişi

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf (1910 – 1997) yılları arasında yaşamıştır. 11 Ekim 1910 günü, Selanik’te doğmuştur.

Ailesi, 1912 yılında savaşın "yakıcı" koşullarında (Balkan Savaşı), zorunlu olarak İstanbul’a göçmüş, bir süre İzmir’de yaşamıştır (mübadele, mübadil). Bu nedenle çocukluğu, "içe kapalı" bir ortamda geçmiştir.

Bu günleri şöyle anlatmıştır: "Ben, Cahit Arf. 1910’da Selanik’te doğdum; yani Atatürk’le hemşeriyiz! Balkan Savaşları başlayınca ailemle İstanbul’a göç etmek zorunda kaldık. Ailem beni hiç sokağa bırakmazdı. Çünkü “mahalle çocuğu” olabilirdim. Ben de ne yapayım, kendi içime döndüm, oyunumu kendi başıma kurdum. Çocukluğumda sürekli kâğıttan oyuncaklar yapardım. Yeni oyuncaklar icat ediyordum ve sürekli çevremi inceliyordum." https://kumbaradergisi.com/wp-content/uploads/in5-archives/sayilarin-efendisi-cahit-arf-1024/index.html

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın kısa yaşam öyküsü (Tablo I) de görülmektedir.

Tablo I. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın yaşam öyküsü özeti.

1916; İlkokul,

1921; Ortaokul, İstanbul,

1924; Paris St. Louis Lisesi (2 yılda bitirmiştir),

1926-1932; Fransa’da “Ecole Normale Superieure” ü bitirmiştir.

1932; Galatasaray Lisesinde matematik öğretmenliği yapmıştır.

1933; İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’ne “Doçent adayı” olarak atanmıştır.

1937; Doktora yapmak üzere Almanya Göttingen Üniversitesi’ne gönderilmiştir.

1938; Doktora çalışmasının konusu; “non-commutative Class Field”, Tez hocası Helmut Hasse’dir.

Doktora tezi;  Hasse-Arf Teoremi ile bilim tarihine geçmiş (1938) ve Cahit Arf dünyaca tanınmıştır.

1938 sonu; Göttingen’de, “Arf Invaryantını” (Cebirsel ve diferansiyel topoloji) tanımlamıştır.

1938 sonu-1962; İstanbul Üniversitesi

1943; Prof.

1955; Ord. Prof.

1960; Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi kuruluşu,

1960; ABD Maryland Üniversitesi, Mainz Akademisi Muhabir Üyeliği

1962-1963; Robert Koleji, matematik dersleri vermiştir.

1964; Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TUBİTAK) ilk Bilim Kurulu Başkanı.

1964-1966; “Princeton Institute for Advanced Study

1966-1967; ABD, “California” Üniversitesi, “Konuk öğretim üyesi,

Türkiye’de yaşamak istediği için, 1967’de Ankara’ya geldi ve ODTÜ’de görev aldı.

1967; ODTÜ Matematik Bölümü,

1967-1971; TÜBİTAK Bilim Kurulu Başkanlığı,

1980; Emeklilik.

26 Aralık 1997’de “kalp hastalığı” ile vefat etmiştir

Ülkemizde matematiğin simgesi olan, Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, TÜBİTAK’ın geliştirilmesinde çok emek vermiş, TÜBİTAK Gebze Araştırma Merkezi’nin kuruluşunda görev almış, 1983-1989 yılları arasında Türk Matematik Derneği Başkanlığını yürütmüştür.

  1. Ödülleri
  • İnönü Armağanı (1943),
  • TÜBİTAK Bilim Ödülü (1974) (Matematik alanında ilk ödül),
  • Onur Doktorası:
  • İTÜ (1980),
  • Karadeniz Teknik Üniversitesi (1980) ,
  • ODTÜ (1981),
  • Türkiye Bilimler Akademisi Şeref Üyeliği (1993),
  • "Commandeur des Palmes Académiques" (4 Şubat 1994) (Fransa)
  1. Cahit Arf Bilgi Merkezi (CABİM)

1996 yılında TÜBİTAK’a bağlı olarak kurulan ULAKBİM (Enstitü)’e bağlı bir Merkezdir.

1996-1998 yıllarında Ulusal Bilgi Merkezi (UBİM) adını taşıyan ULAKBİM’e bağlı bu merkeze,

1998’de TÜBİTAK’ın kuruluşunda görev alan, ünlü matematikçi Cahit Arf’ın adı verilmiştir.

Cahit Arf Bilgi Merkezi’nde, ülkemizdeki üniversite, kamu ve sanayi kesiminin bilgi ihtiyaçlarının karşılanması ve akademik bilgi üretimine katkıda bulunmak amacıyla elektronik ve geleneksel yollarla ulusal çapta bilgi ve belge hizmetleri verilmektedir.

  1.  Cahit Arf Uluslararası “Cebir ve Sayılar Teorisi” Sempozyumu (3-7 Eylül 1990, Silivri)
  2. Bilimsel buluşları ve çalışmaları

Cahit Arf, cebir konusundaki çalışmalarıyla dünyaca ün kazanmıştır.

Sentetik geometri problemlerinin cetvel ve pergel yardımıyla çözülebilir olduğunu göstermiştir.

Cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan değişmezlere ilişkin

Arf değişmezi ve Arf halkaları gibi bilimsel dergilerdeki kaynaklarda adıyla anılan çalışmalar yanı sıra,

"Hasse-Arf Kuramı" adı ile anılan kuramı matematik bilimine kazandırmıştır (Tablo II).

Tablo II. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın matematik alanındaki buluşları.

Buluş ya da kuramın adı

1

Hesse-Arf Kuramı (1928)

2

Arf Değişmezi/Sabiti (Cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan) ,

3

Arf Halkaları (Halkalar ve geometri üzerine ilk konferans, 1984′te İstanbul) (1945),

4

Arf Kapanışları (1945)

  1. Cahit Arf Sözleri

Entelektüel bir bilim insanı ve matematikçi olan Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, bilimsel düşünce, matematik, yaşam bağlamında birçok özdeyişler (aforizmalar) türetmiştir. Bunlardan bazıları aşağıdadır (Tablo III).

Tablo III. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın matematik alanındaki özdeyişleri.

  • İki kere iki nasıl dörtse, ben de o kadar akılcıyımdır.
  • Matematik de resim, müzik ve heykel gibi bir sanattır.
  • Elime Kuranı aldığımda Allaha, kalemi aldığımda kendime inanıyorum.
  • Çocukluğumda benim için üç şey vardı: Matematik, tarih, politika. Matematik “tümünü içine alır”.
  • Matematik temel olarak sabırdır. “Belleyerek” değil “keşfederek” anlamak gerekir.
  • Bilim ve inanç ayrıdır. Bilim ve inanç birleşirse çok şey başarır, birbirine ters düşmemelidir.
  • “Bilim ve inanç iki ayrı unsurdur. Birleşirse devrim yapabilirsiniz.”
  • Matematik zaten her zaman vardı, İnsanoğlu onu buldu.
  • Ben matematiğe hayatımı adadım, karşılığında bana “hayatımı geri verdi”.
  • Gerçekten evrenin sırrını arıyorsanız, sayılara gelin (Fotoğraf 3).
  • Sonsuzluk her şeyin yanıtıdır. Sayı sonsuzdur.
  • İnsanoğlu bir gün sonsuza dek yaşamayı matematikle bulacaktır.
  • İşlerinizi başkalarına yaptırmayın. Çünkü kendi istedikleri gibi yaparlar.

Fotoğraf 3. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın matematik alanındaki özdeyişleri.

  1. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Matematik Bölümü (Arf konferanslar dizisi).

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf adına, ODTÜ’nde, uluslararası katılım ile ileri matematik kursları düzenlenmektedir (Tablo IV).

Tablo IV.  ODTÜ Arf konferansları, yıl, konuşmacı ve bağlı olduğu kurumlar.

  Arf konferansları, yıl, konuşmacı

Bağlı olduğu kurumlar

  2001   Gerhard Frey

Essen Üniv. Deneysel Matematik Enstitüsü

  2002   Don Zagier

Utrecht Üniv./Collège de France

  2003   David Mumford

Brown Üniv. Uygulamalı Matematik Bölümü

  2004   Robert Langlands

İleri Araştırma Enstitüsü

  2005   Peter Sarnak

Princeton Üniv. ve İleri Araştırma Enstitüsü

  2006   Jean-Pierre Serre

Collège de France

  2007   Hendrik Lenstra

Leiden Üniv. Matematik Enstitüsü

  2009   Gunter Harder

Bonn Üniv. Matematik Enstitüsü

  1. Sonuç

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, Türkiye’nin Cumhuriyet döneminde yetiştirdiği, uluslararası alanda ün yapmış, değerli bilim insanlarından birisidir.

Matematik alanındaki özgün çalışmaları ve buluşları ile adını dünya bilim tarihine yazdırmıştır.

Türkiye’de Galatasaray Lisesi, Robert Koleji, ODTÜ gibi büyük kurumlarda öğretim üyeliği yapmıştır.

TÜBİTAK’ın kuruluş ve gelişmesinde “güvenilir kişi” olarak “Bilim Kurulu” başkanlığı görevini uzun yıllar yerine getirmiştir.

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın aşağıdaki görüşleri, güncel olarak herkese “ders” niteliğindedir.

-“Soyut ispatların yaşamla ilişkisini kurmaya çalışın.

Somut konular üzerine eğilmek, sonra bunları soyut matematikle birleştirmek gerekir.

İlk şunları sormak gerekir:

Bunu neden yapıyorsun?

Gerçek yaşamla bunun ilişkisi nedir?

Yoksa, bir şeyleri kuru kuruya ezberlemek anlamsızdır.”

Güncel olarak Ord. Prof. Dr. Cahit Arf adı, Türkiye’de birçok yerde yaşamaktadır (Fotoğraf 4).

Fotoğraf 4. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf İlkokulu, Tuzla, İstanbul.

Sonuç olarak, Türkiye, yaklaşık 20 milyon genç nüfusu ile eğitime, öğretime, entelektüel gelişmeye, beslenmeye ve öğretmenlere verdiği değer ölçüsünde, geleceğin dünyasında, eğitim, kültür, bilim, sağlık, spor, sanat alanlarında uygar dünya içindeki yerini alacaktır. Bu nedenle, toplumumuzda Cahit Arf gibi, daha çok “entelektüel” bilim insanlarının ve öğretmenlerin yetişmesine gerek bulunmaktadır.

Saygılarımla.

24 Kasım 2022, Prof. Dr. M. Şerefettin Canda, [email protected]

----------------------

Kaynaklar

TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi “Cahit Arf Özel Sayısı” http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/ozel/arf/default.html

https://cabim.ulakbim.gov.tr/cahit-arf-kimdir/

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cahit_Arf

https://www.kimnereli.net/cahit-arf.html

Yorumlar (9)
Doç.Dr.Ragıp Kayar 1 yıl önce
Şerefettin hoca bu güzel makalesinde, yine çok değerli bir bilimcimizi yeni kuşaklara tanıtıyor.Arf hocanın başarılarının en önemli yanı,kendini ve bilimsel düzeyini ülkemiz şartlarında geliştirmiş olmasıdır. Nobelist Aziz Sancar fakülteyi ülkesinde bitirmis olsa da ona bu başarıyı ABD deki koşullar sağlamıştır.Bu açıdan Arf'In başarıları çok daha önemli sayilmalidir.
Sayın yazarın, ülkesinde hizmet etmiş bir bilimci olarak bu müstesna şahsiyeti gençlerimize ve genç bilimcilerimize örnek bir idol olarak sunması da çok isabetlidir.
Dr Yener Tuna 1 yıl önce
Ellerine yüreğine sağlık.Bilim adamlarını anmak vefa göstermek,onları yeni nesile aktarmak anlatmak özveri gerektirir.
Pınar Karabağlı 1 yıl önce
Sayın hocam iyi dileklerinize katılıyorum Bu anlamlı günde kaleme aldığınız Ord. Prof Dr Cahit Arf’ı daha yakından tanıma fırsatı verdiğiniz için teşekkür ederim
Ali T Güneş 1 yıl önce
Ne kadar güzel bir yayın olmuş; tebrikler. Okumaya doyamadım.
kaan 1 yıl önce
Harika bir yazı, teşekkürler
Hakan Bodrumlu 1 yıl önce
Emeğinize sağlık hocam, sizinde öğretmenler gününüz kutlu olsun. Cahit arf hocama Allahtan rahmet diliyorum. Umarım dediğiniz gibi ülkemiz sizler gibi bilim adamlarına hak ettiği değeri verir ve ülke olarak müreffeh bir geleceğe kavuşuruz. Saygı ve sevgilerimle...
Gürbüz Çelebi 1 yıl önce
Arf matematikle şakalaşırdı!
ADİL UÇAR 1 yıl önce
Saygı değer hocam emeğinize sağlık, süper bir derleme, saygılar.
Bütün Yorumları Görmek İçin Tıklayın
17
parçalı bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13

Gelişmelerden Haberdar Olun

@