Eşekli Kütüphaneci Mustafa Güzelgöz 

“Kütüphane Haftası; Türkiye‘de 1964 yılından itibaren Mart ayının son Pazartesi günü ile başlayan hafta kutlanır.

Haftanın amacı, öğrencilerde okuma alışkanlığını ve zevkini geliştirmek, kitap sevgisini artırmak, okuyucuların kitaplardan daha çok faydalanmalarını sağlamak ve halkı kütüphanelerin gelişmesi için bilinçlendirmektir.

Hafta süresince kütüphanenin önemi, kütüphaneciliğin sorunları kamuoyuna duyurulur. Okullarda kütüphanenin yararlarından söz edilir. Kütüphanelerde uyulması gereken kurallar öğretilir.”

Bu yıl 29 Mart – 4 Nisan tarihleri arasında Kütüphane Haftası kutlanacak. İstedim ki Kütüphane Haftasının 57nci yılında bir kütüphaneciyi tanıtayım sizlere. (1)

1921 yılında Ürgüp de doğan Mustafa Güzelgöz, 3,5 sene süren askerliğinin ardından 1944 yılında memleketi Ürgüp’te Tahsin Ağa Kütüphanesinde kütüphane memuru olarak çalışmaya başlar.

İlk iş olarak harf devrimi sonrasında kütüphanenin rutubetli bir odasına atılmış olan Osmanlıca kitapları çıkartarak kurtarır. Kütüphanecilik alanında herhangi bir bilgisi olmayan Güzelgöz, kütüphanecilik üzerine yazılmış bir el kitabından yararlanarak modern bir kütüphane oluşturma çabasına girişir. Yakın çevresindeki tanıdıkları ile konuşarak ellerindeki kitapları kütüphaneye bağışlamalarını sağlar.

Köylünün imkânsızlıklar sonucu yararlanamadığı kütüphaneyi onun ayağına götürmeye karar verir. Bunun için en uygun olan yöntem, kitapları eşeklerle taşımaktır. Kitapları taşımak için gerekli olan sandıkların krokisini hazırlayarak marangoza yaptırır. Ödünç vereceği kitaplar içinde bir izleme defteri hazırlayarak yollara düşer. Böylece 36 köye hizmet vermeye başlar.

Tahsin Ağa Kütüphanesinin genişletilmesini sağlar. Ürgüp dışında çalışmakta olan hemşerilerin adresini toplayabildiklerine el yazısı ile tek tek mektup yazarak kitap göndermeleri isteğinde bulunur.

Güzelgöz, kütüphaneyi sosyalleşme merkezi olarak kullanır erkekleri kütüphaneye çekebilmek amacıyla kütüphaneye radyo koyar.

Güzelgöz kadınları da kütüphaneye çekebilmek amacıyla haftanın bir gününü onlara ayırır. Dikiş, nakış, moda, yemek yapımı ve çocuk bakımı ile ilgili kitaplarla kadınların ilgi alanlarına ve ihtiyaçlarına yönelik kaynaklar sunulur, kurslar açar.

Yaptığı bu çalışmalarla, yöredeki sosyal ve kültürel hayatı zenginleştirir, spor teşkilatları kurar. Folklor oyunlarını ve bando çalışmaları başlatır. Köyleri gezerek 16 mm’lik sinema makinesiyle gösterimler yapar.

Köylünün elindeki ürünü değerlendirebilmesi için köylüyü kooperatifçilik çalışmalarına yöneltir.

Çalışmaları Devlet Planlama Teşkilatı tarafından incelenir ve Türkiye adına yaptığı çalışmalarla 1963 yılında The Lane Bryant Uluslararası İnsanlık Hizmetinde Gönüllü Takdirnamesi ile ödüllendirilir.

Güzelgöz’ün yapmış olduğu bu çalışmalar, fesat ve kıskançlıkla hakkında yapılan şikâyet ve açılan soruşturma sonucu 28 yıllık kütüphanecilik görevine 50 yaşında veda eder, 1972 yılında emekli olur.

Adına kitaplar yazılan, araştırmalar yapılan kitap dostu Mustafa Güzelgöz 18 Şubat 2005’te kalp yetmezliğinden vefat etmiştir…

Emeğini kitap ve kütüphane için harcayan kitap dostu eğitimin en büyük neferi, köylü dostu Kütüphanecilerin duayeni Mustafa Beyi sevgi, saygı ve rahmetle anıyorum.

2016 ÇYDD Karşıyaka/Cumhuriyet Mah. Eğitim Evinde bu haftayı anma etkinliği olarak Eşekli Kütüphaneci tema olarak seçen ve eşekle mahalleyi dolaşarak mahalleliye ve okuldaki çocuklara kitap hediye ederek Mustafa Güzelgöz’ün anılmasını planlayan ve uygulayan sevgili öğretmenim Hatice Metin’i ve kitap sevdalısı okulların destekçisi Em. Astsb Halit Kuralay abimi sevgi ve saygıyla selamlıyorum.

Köy ve kırsal bölgelerde açtığı kütüphaneler ile "Kütüphaneler İmparatoriçesi" lakabını alan Rasime Şeyhoğlu'nun oğlu emekli öğretmen, gazeteci, yazar Recai Şeyhoğlu bugün Güzelgöz’ün yolunda hayatını kitap ve kütüphanelere adayarak açtığı 49 kütüphane ve 9 aydınlanma evi/köşesi ile eğitime destek oluyor... İyi ki varsın ve bizlere örnek oluyorsun Recai öğretmenime sonsuz teşekkürler.

“Köy İlköğretim Okullarına Kütüphane Oluşturma Projesi” kapsamında; (https://alasehirli.wordpress.com/2015/06/14/2573/)

23 Kütüphane kurmamızı ve bir o kadar okul ve kuruma kitap desteği yapmamızı sağlayan İzmir/Karşıyaka/Mavişehir Mahallesi muhtarı Gürol Küçükgörür’e ve kitap destekleri için mahalleli dostlarımıza, bu projeye destek vererek iki kütüphane kuran Harbiye 74 devre arkadaşlarıma, Karşıyaka Latife Hanım Grubuna ve bağışlarıyla destek veren tüm kitap dostlarına teşekkür ederim...

------------------------

(1) “Fakir Baykurt, Eşekli Kütüphaneci,” “Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi Mustafa Güzelgöz ve Eşekli Kütüphane”, “Aydın İleri ve Tayfun Talipoğlu Eşekle Gelen Aydınlık”