08.09.2021, 19:23

Çandarlı'da 1859 tarihli Koçanlı Köşkü'nün belleğinden hatıralar

Çandarlı’ya doğu taraftan girdiğinizde Ceneviz kalelerini andıran kalem gibi kuleleriyle bir Hisar sizi karşılar. Günün her saatinde kendini güzel renklerle yansıtır ahaliye, misafire.

Bundan 500 yıl kadar önce yapılmış bu kaleyi inşa ettiren Fatih Sultan Mehmed’in ünlü sadrazamı Çandarlı Halil Paşa’dır.

Bu azametli hisarın hemen yanında, güneşin doğuşunu selamlayan iki katlı bir konut görülür ki bu eser Çandarlı’nın siluetine renk katar. Açık toprak renkli beden duvarlarıyla hisar ışırken kırmızı taşlarıyla gözü alır 1859 tarihli konak.

1850’li yıllar… Çandarlı baskınları zamanı…

“Tatlı bir meltem lacivert lacivert salınarak taş sokakların aralarından yol alır. Gece, gırnatalarla davullarla zurnalarla eğlenen Rum ve Türk ahalinin neşesine tanık olmaktadır. Bu neşenin kaynağı ise bir çiftin evlilik şölenidir. Düğünde bir hayli dans edilmiş ve mest olunmuştur. O mutlu anda ortalığın kan revan olacağı kimin aklına gelirdi. Güzelim taş duvarların yankısında bir silah ses yarar gecenin karanlığını ardından bir silah sesi daha ve gerisi gelir. İnsanları böyle teker teker yere yıkan Rum eşkiyalardır. Midilli’den Çandarlı’nın ve Ayvalık’ın koylarından izbandutlara atlayan bu serkeşler Rum, Türk demeden herkesi oracıkta öldürüveriyor ganimet toplayıp defoluyorlardı. Hatta gelinleri genç kızları kaçırdıkları oluyordu. Bu baskına dayanamayan yiğitler, askerler sağ kalanları kule evlere ve kaleye topluyordu. Kule evlerin mazgallarından kalenin surlarından tüfekler ateşleniyor ele ne geçerse düşmanın kafasına indiriliyordu. İşte bu çarpışmalar gün ayana ve Bergama’dan süvariler gelene kadar sürüyordu. Ölen ölüyor kalan sağlarla hayat bir şekilde devam ediyordu.”

1859 tarihli konutun alt kat ve üst kat cephesi birbirine benzememektedir. Alt kat cephesi bir önceki paragraftaki hikayeye atfen adeta bir kule ev görevi görmektedir. Dar yuvarlak kemerli pencereler ve yine yuvarlak kemerli dev bir kapıyla donatılmıştır. Adeta bir kale kapısını andıran bu yuvarlak kemerli açıklık yine kalın saçlarla kaplanmış ve kabaralı çivilerle mıhlanmış çift kanatlı bir kapıyla örtülmüştür. Pencere kapakları da aynı şekilde tahkim edilmiştir. Arka cepheye gelince ortada ana cephedeki kemerli açıklığın ve kapı kanatlarının aynılarını görüyoruz.

Üst kat cephelerinde ise tipik bir Sakız evi görüyoruz. Ortada balkonu, iki yanda pencereleri ve diğer ceplerdeki pencereleriyle tarihi bir Akdeniz evi karşımızda duruyor. Ancak tüm pencerelerde demir kafesler var. Burada durup düşünüyoruz neden bu kadar koruma var bu yapıda? 19. yüzyılda Çandarlı’ya defalarca baskın yapan eşkıyalardan korunmak bu sorunun cevabı olsa gerek. Diğer yan okuyucunun dikkatini şuna vermesini diliyorum: Yapı ilk planladığında tamam dışardan gelecek tehlikelere karşı korunaklı ve hatta tehlikeye karşı cevap verebilecek kule ev tarzında yapılmış. Evin içine gelince ortada haç planlı bir koridor ve bunların köşelerine yerleştirilmiş odalar bulunuyordu.

Peki kimdi bu özel yapının sahibi? Söz konusu eserimizin bulunduğu kıyının arkasındaki sahilde bir zeytinyağı fabrikası vardır. Halkın bildiğine göre işte bu fabrikanın sahibidir konutun sahibi de. Bilgilere göre bugünkü çarşının olduğu yerde de bir bakkalı bulunuyormuş. Ana kapının hemen üstüne yaptırdığı demir petekte 1859 yılı yazıyor.

1923 Lozan mübadelesi zamanları…

Suyun bu tarafında…

“Çandarlı iskelesinde can hıraş bir gündü. Yaşlı, genç, çoluk çocuk yanlarına ne alabildilerse hisarın önünde toplanmış Rum ahali bin bir türlü hüzünlü duyguyla geçmişi burada bırakma yolunda isteksiz adımlar atıyordu. O topluluk içinde 1859 tarihli konutun sahipleri de vardı. Baskınlar, işgaller, kötü güzel günler bütün belleğiyle bu yarımadada kalacaktı. Onlarsa tıpkı Hades’in yeraltı dünyasına gitmek için Styx nehrinin kayıkçı cini Khron’u bekler gibi dikiliyorlardı suyun bu tarafında. Kayıklar usulca yaklaşıyor Khron kılıklı denizciler bir geliyor bir gidiyordu.”

Suyun öte tarafında...

“Kaderde topraktan ayrılmak atayı ceddi geride bırakmak da varmış deyip üç soydaş, çoluğunu çocuğunu neyi varsa toplayıp katara durdu. Draniç’ten yola revan olan kağnıların gıcırtıları Türk ahalinin içlerindeki boşluğun sesiyle bir ritimde yaylanıyordu. Adımlar 600 yıl gerisine giderken yeşil ovalar, sarı sarı günebakan tarlaları bir gündoğumunun pembeliğine bir günbatımının kızıllığında bürünerek yolcu ediyordu insanları. Kavala limanın ucunda durup suyun öte tarafına baktılar. Son kez bir de geriye… Salına da salına da… Ege’nin sakin rüzgarıyla üç soydaş, istikaklarına düşen Çandarlı’daki 1859 tarihli konuta doğru yelken açtılar.”  

Lozan mübadelesiyle Kavala’nın Draniç köyünden Çandarlı’ya gelen Osman Akgün, Adil Soykan ve Mahmut Soykan bu konutu mesken tuttular. Bu dev konutu üç akraba altlı üstlü ve de girişleri üç ayrı yerden olmak üzere bağdadi duvarlarla geleneksel bir şekilde dairelere böldüler. Böylelikle tek ailenin yaşadığı bu cömert konut, içine üç aileyi birden alarak belleğine yeni bir dönemi kazıdı.

Yakın bir zamanda…

“Gel zaman git zaman … Barış dolu günler günümüze getirdi konutu. Ancak ıssızlıkta pencerelerden, kapılardan hiddetle giren Çandarlı rüzgarı bir hırsla yıkmaya teşebbüs ediyordu binayı. Gökten dökülen bereket Bakırçay’ın iki yanını donatan tarlaları göğertirken konutun çatısından sızarak çürütüyordu güzelim duvarları ince ince. Kısacası kaderinde terk edilmek de vardı 1856 tarihli konutun. Topraklarından evlerinden terki diyar eden insanlar şimdi konutu terke etmişti. Uzun süre ovalarda kaderlerine terk edilmiş virane hanlar misali kasabanın ortasında adete kimsesiz bir çocuk, bir yaşlı gibi çaresiz gün doğumuna duacı bekliyordu. Bu çaresiz zaman da işledi belleğine konutun belki de en hazin dönemiydi.”

2010-2014 yılları arasında Çandarlı’da yapılan restorasyon faaliyetlerine 1859 tarihli konut da dahil edildi. Makus virane yalnızlık, bakımsızlık yerini 2014 yılında abad edilmiş bir konuta bıraktı. Butik otel amacıyla hayatına devam eden eserimiz bugün ise ziyaretçilerini bekliyor. Çandarlı’nın bir değeri olarak da belleğine yeni yeni hatıralar ekleyerek yaşamına devam ediyor.

Yorumlar (2)
Şahin Okuldaş 2 yıl önce
Dikili Körfezi'ni "Derin deşarj" denilen aldatmaca yöntemle ve yine içine atılan oto lastikleri, plastik atıkları ile katlederek kaybediyoruz.....
Betül ATAKUL. 2 yıl önce
Her zaman kalabileceğim , Her şeyiyle kusursuz özlediğim YER.işletme sahiplerini kalpten kutluyorum.
.
12
parçalı az bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 31 80
2. Fenerbahçe 31 75
3. Samsunspor 32 54
4. Beşiktaş 31 52
5. Eyüpspor 32 50
6. Başakşehir 31 48
7. Trabzonspor 31 45
8. Göztepe 31 43
9. Konyaspor 32 43
10. Kasımpaşa 31 42
11. Gaziantep FK 31 42
12. Kayserispor 31 40
13. Antalyaspor 31 40
14. Rizespor 31 37
15. Sivasspor 32 34
16. Alanyaspor 31 34
17. Bodrum FK 32 34
18. Hatayspor 31 19
19. A.Demirspor 31 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 36 69
2. Karagümrük 36 63
3. Gençlerbirliği 36 62
4. Bandırmaspor 36 60
5. İstanbulspor 36 58
6. Erzurumspor 36 58
7. Iğdır FK 36 55
8. Boluspor 36 55
9. Amed Sportif 36 54
10. Ümraniye 36 53
11. Esenler Erokspor 36 52
12. Keçiörengücü 36 51
13. Ahlatçı Çorum FK 36 51
14. Sakaryaspor 36 48
15. Pendikspor 36 45
16. Manisa FK 36 44
17. Ankaragücü 36 42
18. Şanlıurfaspor 36 40
19. Adanaspor 36 30
20. Yeni Malatyaspor 36 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 34 82
2. Arsenal 34 67
3. Newcastle 34 62
4. M.City 34 61
5. Chelsea 34 60
6. Nottingham Forest 33 60
7. Aston Villa 34 57
8. Fulham 34 51
9. Brighton 34 51
10. Bournemouth 34 50
11. Brentford 33 46
12. Crystal Palace 34 45
13. Wolves 34 41
14. M. United 34 39
15. Everton 34 38
16. Tottenham 34 37
17. West Ham United 34 36
18. Ipswich Town 34 21
19. Leicester City 34 18
20. Southampton 34 11
Takımlar O P
1. Barcelona 33 76
2. Real Madrid 33 72
3. Atletico Madrid 33 66
4. Athletic Bilbao 33 60
5. Villarreal 33 55
6. Real Betis 33 54
7. Celta Vigo 33 46
8. Osasuna 33 44
9. Mallorca 33 44
10. Real Sociedad 33 42
11. Rayo Vallecano 33 41
12. Getafe 33 39
13. Espanyol 33 39
14. Valencia 33 39
15. Sevilla 33 37
16. Girona 33 35
17. Deportivo Alaves 33 34
18. Las Palmas 33 32
19. Leganes 33 30
20. Real Valladolid 33 16

Gelişmelerden Haberdar Olun

@