24.10.2021, 12:31

'Bob’s your uncle' ya da 'Kayınbaba'

Olaylar ve kişiler süreç içinde unutulur gider. Bu sosyolojik olgu her toplumsal grup ve faninin yaşadığı kaçınılmaz bir gerçektir.. Unutulma; görece bir kavram olan 'önem', 'önemli' kapsamında, yaşantımızda büyük yer tutan, vazgeçemediğimizi sandığımız kişi ve olayları da içerir. Kimini onutmak; uzun ve özlem dolu dramatik surecin sonucunda olurken, kimi kişilerin yaşantımızdaki varlığı; ucu kırık kursun kalemle zoraki çizdirilmiş silik bir çizgi gibi kendini hiç göstermez. Bizim için var olmadıkları gibi yoklukları da yoktur. Toplum, her gün karşısında gördüğü kişiyi, işkâl ettiği makam üzerinden değerlendirirken, toplum hafızasına kazılı, yazılı olmayan tarihsel birikimleri gösterge kullanarak; o kişiyi yargılar. Toplum sağduyusu, değişik yönlerden 'tarttığı' kişinin; üzerinde oturduğu makamı sırtlayabilecek, gerek ekinsen, gerekse politik yetkinlik açısından yeterli kıratta görmediğinde, sizin ve benim gibi sıradan insanlar olarak ilgili kişiye hiç bir şekilde kişisel husumet gütmeden 'Bu kim?', 'Buraya, bu makama gelebilmek için ne tür özellikleri var?', 'Bu ünvanı kazanması için taşıması gereken liyakatlere sahip midir?' Gibi soruları dillendirerek sorgulamaya başlar. Bu sorgulamanın yanıtları olumsuz ya da en hafifinden zihinlerde küşkü uyandıracak bir şekil aldığında, analizler devreye girer. Yapılan çözümlemelerde; söz konusu kişinin aslında o yerin adamı olmadığı anlaşıldığında; 'Peki; o zaman nasıl olmuşta orada?', 'Onun orada olmasını sağlayan zat ya da unsurlar neler?' İlave soruları çıtlattırılmaya başlar. Sorulara verilebilecek bütün yanıtlar – dolar dolaşır – sayfalar uzunluğunda açıklamaları, ağızlar dolusu sözleri bir tek tümceye indirgeyen özetinde özeti bir deyime evrilir. Artık o aşamadan sonra olayın kaynağı 'tarihsel vaka' ve 'kahramanı' hiç bir anlam ifade etmez. Onlar belki de hiç bir zaman anımsanmıyacak şekilde tarihin tozlu sayfalarında hiçliğin derin sularında boğulurlar.

Deyimler; dünyadaki bütün dillerin, karmaşık olayları açıklamak için kullandığı kestirmesinden en dahiane çözümlerdir.

‘Bob’s your uncle’(1) İngilizce’de buna verilebilecek en meşhur örnektir. Bizde ki; 'Dayın kim? Neyi bildiğin değil kimi bildiğin önemli', 'İşler tıkırında' söylemlerine denk düşer.

Başbakan Robert Gascogne – Cecil(2) en gözde yeğenini (Arthur Balfour) iktidarda olduğu dönemlerde değişik üst düzey kamu görevlerine atar. Arthur Balfour görevlendirildiği kamu hizmetlerinde  hiçte başarılı performans sergiliyemiyecektir. Atandığı görevlerde 'Buraya nasıl gelmiş', 'Nasıl bu göreve tayin olmuş' sorularıyla insanların sorguladıkları bir kişilik olur.   

Arthur Balfour’un atandığı görevlerden biride 'İrlanda Bakanlığıdır' Bir gün bakanlar kurulu sonrası kabine arkadaşlarıyla yaptığı  ayaküstü sohbette 'Amcam Bob’ un dediği' gibi bir tümce kurması, 'Bob’s your uncle'a evrilmiş; üzerinden yüzyılı aşan zaman geçmesine rağmen bizlere en kestirmesinden; kayırmacılığı, benim adamım, yeğenim, bizden biri, dayım saptamalarını en kestirme şekilde günümüze kadar taşıyan bir deyim olarak gelmiştir.(3)

W. Shakespeare İngiliz dilinin tartışmasız en büyük yazarı kabul edilir. W.S’nin İngiliz diline bilinen katkıları yazdığı tiyatro oyunları ve şiirlerdir (sonnet). W.S’in İngiliz diline bilinen bu katkıları yanında pek bilinmeyen katkısı; İngilizceye kazandırdığı yüzlerce yeni kelime ve özellikle deyimlerdir. W.S in dile eklediği yeni kelime ve deyimler 'eğitim dilinde' halen zengin bir şekilde kullanılır.

Ben artık Türkçe’nin de kendi W.S’ni yaratması gerektiğini düşünüyorum. Türkçeye yüzlerce yeni kelime ve özellikle deyimler kazandıracak yerli bir W.S lazım. Ben, ürettiğim ilk deyimle bu rol’e soyunuyorum.  Bu yazı aracılıyla Türkçeye eklediğim deyim; 'Kayınpeder Lider'. 'Bob’s your uncle'ın yerini tutar mı?... Bence tutar. Bu yeni deyimin bazı yöresel söyleniş farklılıkları tabi ki olacaktır. Örnek olarak; Tophaneli bitirim ağzı 'Oğlum sana iş mi yok, kayınpeder lider' gibi.

N. Kazım Öztürk

Bob senin amcan.

(2) Robert Gascogne – Cecil 1885 -1892 ve 1895 -1902 yılları arasında başbakanlık yapmıştır.

(3) İngilizcede kullanılan Nepotısm kelimesi Nephew (yiğen) kelimesinden türetilmiş her türlü gücünü kullanarak, yakınlarına, çıkar sağlamak anlamına gelen bir kelimedir.

Yorumlar (8)
Bigalı 2 yıl önce
Tebrikler
Çandarlıdan 2 yıl önce
Yüreğine sağlık
Ahmet Usta 2 yıl önce
Güzel yazı
Erkan mutlı 2 yıl önce
Takipçinizim hocam, emeğinize yüreğinize sağlık
Bekir Hoca 2 yıl önce
Tamamen katılıyorum ve destekliyorum.
Saime 2 yıl önce
Teşekkürler...
Devrim KAZANCI çandarlı 2 yıl önce
Takipcinizim hocam güzel tespit ve deyim.
MELİKE BULUT 2 yıl önce
Bu yazı kayinpeder liderden daha çok faydalı daha çok iz bırakanlar.
17
parçalı bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13

Gelişmelerden Haberdar Olun

@