22.05.2020, 18:18

Markos Homeros'u Biliyordu

Başlangıçta Logos vardı: Logos Tanrı ile beraberdi, Logos Tanrı idi.” (Efesli Herakleitos)

*

“Kelam başta var idi ve kelam Allah'ın nezdinde idi, Kelam Allah idi.” (Yuhanna İncili)

***

Bu iki söz arasındaki benzerlik yadsınabilir mi?

Bizim Efesli'nin sözünün, kendisinden 500 yıl sonra gelen İsa'nın havarisi, İncilinin girişine koymuş. Sonraki, öncekinden esinlenmiş olamaz mı? Zaten kendisi, ömrünün son yıllarını, İsa'nın kendisine emanet ettiği Maria (Meryem) ile bizim aydınlık İyonya kentinde geçirmiş...

Gökova'nın kökleşmiş geleneği uyarınca, ilkokuldan önce “namaz okuması”na gittim. Anımsıyorum: Köyümüzün çocuklarıyla kış gecelerinde Salih Hoca'nın evine gider, dua öğrenirdik.

Sonra da cuma namazlarını kaçırmazdık...

***

İlk gençlik çağlarından itibaren dinin nereden çıktığını, dinler arasındaki farklılıkların nereden kaynaklandığını merak ederdim. Zaman içinde, bilinmeyen tarihlerden beri, evreni yaratan ve düzene koyan bir güç aradıklarının ayırdına vardım. Kültürler, birbirleriyle temas ettikçe, birbirlerinden etkilenmişti.

***

Bu konuda ilk çarpıcı dersi, fikrimin rehberi Halikarnas Balıkçısı'ndan aldım.

Yıl 1967. 

İzmir'de kurulacak bir bira fabrikası benden, “Biranın Tarihçesi” konulu bir yazı istedi. Ben bu talebi, ustam Halikarnas Balıkçısı'na ilettim.

Balıkçı'nın yazdığı yazı şaşırtıcı bilgiler içeriyordu. (Bu özgün yazıyı, benim yayına hazırladığım “Altıncı Kıta Akdeniz” kitabında bulabilirsiniz.)

Balıkçı bu yazısında, bilinen ilk kitap diyebileceğimiz Gılgamış Destanı ile Homeros'un “İlyada” ve “Odysseia” destanları arasındaki inanılmaz benzerlikleri ortaya koyuyordu. Homeros'un yapıtlarının, ilkçağın anıt yapıtları olduğunu belirttikten sonra, “Bereketli Hilal” diye anılan Mezopotamya ile Yakındoğu'daki “Tahıl-Ekmek” uygarlığı etkilenmesini gözler önüne seriyordu. Bu benzeşmenin üç başat örneği:

1- Kahraman Gılgamış'ın anası Tanrıça Ninsun'un Tanrı Şamaş'a yalvarışı, Gılgamış Destanı'nın başındadır. Kahraman Akhilleus'un (Aşil) anası Tedhis'in Tanrı Zeus'a yalvarışı İlyada Destanı'nın başındadır.

2- Kahraman Gılgamış'ın anası Tanrıça, babası ise Tanrı değil, ölümlü insan Lugalbanda'dır. Kahraman Akhilleus'un anası Tanrıça, babası Tanrı değil, ölümlü insan Peleus'tur.

3- Tanrıça Ninsun, Tanrı Şamaş'a yalvarmak için Egenmah Sarayı'nın tepesine çıkar; Tanrıça Tedhis, Tanrı Zeus'a yalvarmak için Olympos Dağı'nın tepesine çıkar.

Daha ne benzerlikler, ne benzerlikler.

Atatürk kadını, Sümer araştırmacısı Muazzez İlmiye Çığ'ın semavi (göksel) dinlerin kutsal kitaplarının Sümer'deki kökeni konusundaki kitabı Balıkçı'nın görüşlerini daha da ileriye taşımaktadır.

İlyada ile Markos İncili arasında -benzerliği aşan- öyle aynılık var ki; İncil yazarının Homeros'u bilmiyor olması akla ziyandır. Bunların tümünü yazmak, bırakın gazete yazısını, kitabın boyutunu bile aşar. Zaten bu husus, Mac Donald'ın kitabında sergileniyor.

Bir örnek olmak üzere bir kaç karşılaştırma yapalım:

İLYADA: Okur, başından beri Akhilleus'un öleceğini bilir.

MARKOS: Okur, başından beri Yahudi önderlerinin İsa'yı öldüreceğini bilir.

İLYADA: Apollon'un gözdesi Hektor ölümden hep kurtulmuştur.

MARKOS: Tanrı'nın oğlu İsa ölümden kurtulmuştur.

İLYADA: Birlikleri canlarını kurtarmak için kente kaçıp Hektor'u kaderiyle başbaşa bırakırlar.

MARKOS: Öğrencileri canlarını kurtarmak için kaçıp İsa'yı kaderiyle başbaşa bırakırlar.

İLYADA: Zeus karar verir: Hektor ölmedir.

MARKOS: Pilatus karar verir: İsa ölmelidir.

İLYADA: Hektor o zaman öleceğini anlar, çünkü Tanrılar onu terketmiştir.

MARKOS: İsa öleceğini bilir ve Tanrı'nın kendisini terketmesinden yakınır.

İLYADA: Hektor'un ruhu bir ağıtla Hades'e yollanır.

MARKOS: İsa bir haykırışla son nefesini verir.

İLYADA: Hektor'un ölümünü surlardan izleyen Troyalı kadınlar ağlayarak ağıt yakarlar."0

MARKOS: İsa'nın ölümünü uzaktan izleyen kadınlar olasılıkla ağıt yakarlar.

Daha neler neler...

Mary A. Tolbert, bu benzeşmeyi şöyle yorumlar:

“Mac Donald'ın vardığı sonuç, yani Markos İncili'nin yazarının bir çok önemli noktada Homeros'u taklit ettiği, Hıristiyanlığın ilk dönemi ve İsa'nın tarihsel kişiliğiyle ilgili günümüz araştırmalarına bir meydan okuma niteliğinde.”

***

Ne dersiniz; Gökkubbe altında söylenmemiş söz yok mudur?..

“Avazeyi bu aleme Davud gibi sal

Baki kalan bu kubbede bir hoş sada imiş.”

(BAKİ)

Yorumlar (0)
17
parçalı bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13

Gelişmelerden Haberdar Olun

@