"Evlat, en büyük acım ne biliyor musun,
öldüğümde kendi dilimde ağıtlarla uğurlanmak isterdim ama ne yazık ki artık anadilimizi konuşabilen birkaç ihtiyar kaldık..."
"Babaannem bunları söylediğinde yüreğim yandı, çok üzüldüm ve onun isteğini, bir anlamda vasiyetini yerine getirebilmek için, 'bir şey yapmalı,
bir şey yapmalıyım...'
diye düşündüm...
Ve işte böyle başladı benim Aborigin atalarımın dili Dharawal'ı öğrenme maceram...
Artık tüm uğraşım bu olmuştu; dili bilen yaşlılarla günler,
geceler geçirerek öğrendim...
Öğrendim öğrenmesine de bu yetmezdi...
Gençlere de öğretmem, onlar vasıtasıyla da okullarda çocuklarımıza öğretilmesini sağlamaya çalışmam gerekiyordu...
Ve işte bu çalışmalar doğdu..."
Kızım Ürün uzun süredir, Sydney'in La Perouse yöresinde,
yok olmaya yüz tutmuş Aborigin dillerinin yaşatılması çalışmalarında,
Aborigin toplumu içinde gönüllü olarak çalışıyor.
Zaman zaman sohbet ediyoruz, edindiği deneyimleri aktarmasını rica ediyorum, o da anlatıyor...
Ürün, bu çalışmaya nasıl başladığını sorunca, Dharawal dilini gençlere öğreten Raymond Ingrey,
yukarıdaki anısını anlatarak başlamış konuşmaya...
Aborigin ninenin vasiyeti yerine gelmiş ve dili öğrenen gençler geleneksel ilahileriyle uğurlamışlar onu 'Rüya Ülkesi'ne...
Ne diyor Birleşmiş Milletler'in "Yerli Halklar Bildirgesi"nin
13. maddesi?
"Yerli halklar;
tarihlerini,dillerini,
geleneklerini,
inançlarını, yazılı ve sözlü edebiyatlarını,
kimliklerini, yaşadıkları bölgelerin geleneksel adlarını ve kimliklerinin parçası olan isimlerini...
yaşatma, geliştirme ve gelecek kuşaklara taşıma hakkına sahiptirler."
Sahipler mi?..
Sömürgecilik ve
emperyalizmin saldırı ve işgalleri sonucu,
kırım ve katliamlarla yok edilmeye çalışılan yerliler sadece topraklarını kaybetmiyor, zaman içinde dillerini,
kültürlerini, inanç ve geleneklerini de yitiriyorlar...
2016 nüfus sayımına göre, 650 bin kişi kendisini Avustralya yerlisi olarak tanımladı.
Ve ne yazık ki bu insanların sadece yüzde 10'u evde bir Aborigin dilini konuştuklarını belirtti...
Oysa beyazlar buraya geldiklerinde, bu topraklarda 700 kadar Aborigin dili konuşuluyordu...
Ya şimdi?
Yine aynı sayıma göre evde konuşulan Aborigin dili sayısı sadece 160...
Daha da acısı, bu 160 dilin ancak 13 tanesi çocuklarca da bilinip konuşulabiliyor...
Gerekli önlem alınmazsa, bu dilleri konuşan yaşlılar öldükletinde 147 Aborigin dili daha yok olup gidecek...
Yalnız Avustralya mı?..
Dünyadaki 6000 dilden yüzde 43'ü yok oldu ya da oluyor.
Yalnızca bir kaç yüz dil toplum içinde ve eğitim sisteminde kullanılıyor.
Dijital dünyada kullanılan dil sayısı 100'ün de altında...
Her iki haftada bir dil yok oluyor...
İşte bu ortamda Ingrey gibi sorumluluk duyan bir avuç yürekli insan, o yok olmaya yüz tutan dilleri yaşatmak için büyük bir özveriyle çalışıyorlar..
Olumlu sonuç da alıyorlar.
2014 yılındaki Eğitim Bakanlığı raporuna göre, NSW eyaletindeki 14 ilkokulda 1657 Aborigin öğrenci anadilini öğreniyordu.
2018'de ise 58 ilkokulda 8777 Aborigin öğrenci anadilini öğreniyor...
(Sayısal bilgiler için:
The Conversation-
21/1/2019-M.Ketchell)
Ürün'ü bu güzel ve değerli çabaya yaptığı gönüllü katkı için kutladım...
Dilini kaybeden kimliğini, kültürünü ve
geleceğini de kaybeder...