Taküyiddin...
16.yy'ın büyük bilgini.
Mühendis, mekanik bilimci, matematikçi...
Aritmetikten trigonometriye yeni sistemler geliştirmiş;
sinüs, kosinus, tanjant ve kotanjantın tanımlarını yapıp cetvellerini hazırlamış bir bilgin.
Ardında bıraktığı,
başta Kandilli Rasathanesi olmak üzere çeşitli müzelerde bulunan toplam 1337 el yazması eserlerinin tümü, UNESCO tarafından mikrofilmleri çekilerek koruma altına alındı.
Işığın küresel yayılımını anlattığı optik kitabında,
"uzakta bulunmaları sebebiyle görülmeyen şeyleri gösterebilen billur"
diyerek insanlığa ilk kez teleskoptan söz eder.
Ama biz onu özellikle gökbilimci yönüyle tanıyoruz.
1577 yılında,
Sadrazam Sokollu Mehmet Paşa'nın desteği ve padişah III.Murat'ın fermanıyla Tophane sırtlarında bir rasathane
(gözlemevi) kurar.
Zengin bir kütüphanenin de bulunduğu rasathanede, 16 yardımcısıyla birlikte güneş, ay ve
gezegenlere ilişkin gözlem yaparlar.
Buradaki gözlem aletlerinden çoğunu da kendisi yapmıştır.
Ama ne yazık ki bu çalışmanın ömrü üç yıl sürer.
21 Ocak 1580'de,
İstanbul top sesleri ile sarsılır.
Duyulan karanlığın top sesleridir...
Rasathane, yine III.Murat'ın fermanıyla denizden atılan toplarla yıktırılır...
Neden?
Çünkü bu bilimsel çalışmalardan rahatsızlık duyan dinci karanlık güçler devreye girmiştir...
Şeyhülislam Kadızade Ahmet Şemseddin:
"Rasathaneler bulundukları ülkeleri felakete sürükler,
yıkılmaları caizdir..."
diye fetva verir.
Bu gözlemevi yüzünden kuyrukluyıldız görülmüş, veba salgını çıkmış, deprem olmuştur!..
Dahası, Takiyüddin ve personeli buradan meleklerin bacaklarını gözlemektedirler!..
Bilim, hurafeye yenik düşer...
Osmanlı'nın duraklama devri başlar, gerileme ve yıkım sürecine girilir...
Topların gümbürtüsü,
rasathanenin yıkımıyla birlikte, Osmanlı'nın yıkılış sürecinin de başlangıcını haber verir...
Niçin anımsadım?
Nedeni yalnızca gözlemevi'nin, 442 yıl önce bugün yıkılması değil.
Gencecik bir tıp öğrencisinin ölümü ve hilafet çağrılarıyla tarikat ve cemaatlerin
yeniden gündeme gelmesi...
Daha önceleri olduğu gibi,saman alevi bir tepkinin ortaya
çıkması ve her zaman olduğu gibi sönümlenmesi...
Olanlar yeni değil.
Aydınlığın karanlıkla mücadelesi o günden bugüne, 150 yıldır sürüyor.
Osmanlı Döneminde, 1876'da 1. ve 1908'de 2.Meşrutiyet,
1909'da 31 Mart Ayaklanması bu mücadelenin önemli merhaleleriydi.
Osmanlı yıkıldı, bu topraklarda M.Kemal öncülüğünde aydınlanmanın güneşi
doğdu...
Mücadele bitmedi.
TBMM'nin açılışı,
Saltanatın kaldırılması,
Cumhuriyet'in ilanı,
Hilafetin, Şeriye ve Evkaf Bakanlığı'nın,
din kurallarına dayalı
mahalle mektepleri ve medreselerin kaldırılması,
eğitimde birliğin sağlanarak,
şeriatı temel alan eğitim yerine, eleştirel aklı öne çıkaran eğitim sistemine geçilmesi,
Anayasadan 'Devletin dini İslam'dır' hükmünün çıkarılması,
kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması,
Türk Medeni Kanunu'nun,
Harf Devrimi ile yeni Türk harflerinin,
Laiklik ilkesinin kabulü...
Bunlar ve diğer devrimler aydınlığın kazanımlarıydı.
Atatürk'ün vefatının ardından; 1946'dan itibaren CHP'nin, 1950'den itibaren DP'nin çabalarıyla yeni bir süreç başladı.
Sütre gerisine çekilen karanlığın güçleri kaybettikleri mevzileri birer birer ele geçirmeye başladılar.
Çünkü Cumhuriyet'le de, Demokrasi'yle de, Laiklik'le de dertleri vardı.
AKP iktidarıyla bu süreçde yeni bir
evreye girildi.
Tarikat-Ticaret-Siyaset birlikteliğiyle aydınlanmanın kazanımlarının ortadan kaldırılması hızlandı.
Aklı ve bilimi öne alan, sorgulayan, kul değil vatandaş olan insanı yetiştirmeyi hedefleyen çağdaş eğitim yerine, 'kindar ve dindar' gençliği hedefleyen bir eğitim sisteminin önü açıldı.
Eğitim, tarikat ve cemaatlere teslim edildi. Eğitim Birliği'nin beli kırıldı...
Rasathaneyi yıkan toplar şimdi Laik Cumhutiyetin duvarlarını (artık geriye ne kaldıysa) dövüyor...
Ömrünün baharındaki Enes Kara'nın ölümü, karanlığın top seslerine kulaklarını tıkamayı yeğleyenlere karşı yükselen sessiz bir çığlıktı...
Çığlık...