Ayvalık’taki tarihi akademinin temelleri polis merkezi inşaatında ortaya çıktı

Ayvalık'ta polis merkezi inşaatı temel kazısında; tarihi 1800’lere uzanan Ayvalık Akademisi’ne ait sütun kaidesine ve akademinin temellerine rastlandı.

TARİH 01.09.2023, 08:25 07.09.2023, 08:10
Ayvalık’taki tarihi akademinin temelleri polis merkezi inşaatında ortaya çıktı

UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne adaylık sürecinde olan Ayvalık’ın Sakarya Mahallesi'nde 2021 yılında yıkılan tarihi Cumhuriyet İlkokulu’nun yerine yapılacak olan İlçe Polis Merkezi inşaatı tartışmalara yol açtı. Temel kazısında tarihi 1800’lere uzanan Ayvalık Akademisi’ne ait sütun kaidesine ve akademinin temellerine rastlandı.

Belediye, inşaat için ruhsat başvurusu yapılmadığını söylerken, kentsel sit alanındaki inşaat kazısının arkeolojik ön araştırma ve inceleme yapılmadan başlatılması sivil toplum örgütlerince tepkiyle karşılandı.

Haber: Özgür Duygu Durgun

Ayvalık İlçe Polis Merkezi inşaatı için yapılan temel kazısı sırasında geçmişi 1800’lü yıllara uzanan Ayvalık Akademisi’nin kalıntıları çıktı. Kentsel sit alanında yapılan kazıda çıkan tarihi parçalara rağmen önlem alınmadı. Tarihi Sakarya mahallesi sınırlarında kalan inşaatın ruhsatı da bulunmuyor.

Ayvalık Belediyesi, Balıkesir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü tarafından 2022 yılında onaylanan polis amirliği binası projesi için bugüne kadar ruhsat başvurusu yapılmadığını bildirdi. Fiilen süren kazıda inşaat ruhsatına ilişkin bir bilgi tabelası da yer almıyor.

1800’lerin başında açılan Ayvalık Akademisi’nin tarihi mirası üzerinde inşaat

Geçmişi 1800’lere uzanan Ayvalık (Kydonia) Akademisi’nin yerine yapılan Cumhuriyet İlkokulu 1926-1927 eğitim yılında kapılarını öğrencilere açmış ve 90 yıl boyunca binlerce öğrenciyle eğitim verdikten sonra 2021 yılında yıkılmıştı.

(Foto: Cumhuriyet İlkokulu - 23 Nisan Çocuk Bayramı - 1930 garden)

19. yüzyılda nüfusunun hemen hepsi Ortodoks Rumlardan oluşan ve Batı Anadolu’nun İzmir’den sonra en önemli ticaret merkezi olan Ayvalık’ta, Rum cemaati tarafından kurulan Ayvalık Akademisi, aydınlanmacı fikirlerin taşıyıcılığını yaparak sadece Ayvalık Rumları arasında değil tüm Yunan dünyasında iz bırakan bir eğitim kurumu oldu.1821 yangınında yok olan Akademi 1856'da tekrar inşaa edilerek Lise olarak işlev gördü. Mübadeleden sonra, Ayvalık'ta erkek ilkokulu (Zükur İptidaisi) ve 1926 itibariyle Cumhuriyet ilkokulu olarak kullanıldı.

(Foto: Ayvalık Akademisi - Gymnasion 1907 Lampakis)

İnşaat ruhsatını kim verdi?

2021’de yıkılan Cumhuriyet İlkokulu arazisinde süren inşaata izin, yasalara göre Belediye tarafından verilebiliyor. Kentsel sit alanı içindeki projelerin bölge anıtlar kurulu tarafından onaylanması gerekiyor. Kamu projesi de olsa, inşaat ruhsatı başvurusu olmadan yapılan kazı, kaçak inşaat anlamına geliyor.

Cumhuriyet İlkokulu yerine yapılan Polis Merkezi’nin inşaatının bulunduğu arazinin mülkiyeti Milli Emlak Müdürlüğü’nde ve İçişleri Bakanlığı’na tahsis edilmiş.

Bilgi almak için aradığımız resmi makamlar inşaat ruhsatı konusundaki sorularımızı yanıtlamaktan kaçındı. Ayvalık Kaymakamlığı, inşaat ruhsatını Ayvalık Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü’nün verdiğini belirterek konuya dair görüş vermezken, Ayvalık Belediyesi basın danışmanlığından yapılan açıklamada projenin Balıkesir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nün 24.07.2022 tarihli 4276 sayılı kararı ile onaylandığı ancak o tarihten bugüne Ayvalık Belediyesi’ne ruhsat başvurusu yapılmadığı belirtildi. Bunun üzerine müracaat ettiğimiz Balıkesir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü ise, toplantıları olduğu gerekçesiyle, konuya dair herhangi bir açıklama yapmadı.

Tesadüfen fark edilen kazı

Ayvalık’ta yayımlanan Ayvalık Gazetesi’nin haberine göre, 25 Ağustos’ta başlatılan inşaatın temel kazısında tarihi 1800’lerin başına uzanan Ayvalık Akademisi’nin eski avlusuna ait olduğu düşünülen sütun kaidesine rastlandı. Tarihi kaidenin inşaat molozları altında kaldığına dikkat çeken çevre örgütleri ve uzmanlar konuyla ilgili uyarılarını 28 Ağustos tarihinde, Ayvalık Kaymakamlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Balıkesir Kuvayı Milliye Müze Müdürlüğü ve Balıkesir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü’ne dilekçeyle sundu.

İnşaat alanındaki tarihi kaideyle birlikte, eski Ayvalık Akademisi’nin temelleri kent merkezinde tur güzergahı için yürüyüş yapmakta olan mimar Haluk Aysu ve kent tarihçisi Taylan Köken tarafından fark edildi. Ayvalık’ta yaşayan Aysu ve Köken, Gazete Duvar’a bu süreci anlattı.

Sakarya mahallesinde yaptıkları yürüyüş sırasında temel kazma işlemine tesadüfen tanık olduklarını ve konuyu hızla kentteki sivil toplum kuruluşlarının dikkatine sunduklarını söyleyen mimar Haluk Aysu, Ayvalık’ta binlerce öğrenciyi mezun etmiş olan Cumhuriyet İlkokulu’nun 1800’lerden bugüne, yaklaşık 220 yıldır eğitim binası olarak hizmet veren tarihi nitelikte bir yapı olduğunu belirterek "Tarihsel karakteristiği ve misyonu eğitim olan bir mirasın emniyet binası olarak değiştirilmek istenmesi kent hakları ve hafızasına yapılmış bir haksızlıktır" dedi.

Mevzuata aykırı

Sivil toplum kuruluşu Ayvalık Ayazması Derneği tarafından Ayvalık Kaymakamlığı ve Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi -ICOMOS’a yapılan başvuruda "25 Ağustos 2023 tarihinde Ayvalık Kaymakamlığı himayesinde bir kepçe ile Akademinin ve Cumhuriyet İlkokulunun bulunduğu alana girilmiş, daha sonradan polis istasyonu olacağı öğrenilen bir inşaat çalışması başlatılmıştır. Bu proje ne Ayvalık halkına, ne de UNESCO Dünya Mirası Adaylığı süren UNESCO Alan Başkanlığına anlatılmadan, danışılmadan ve gerekli arkeolojik ön kazı ve araştırmalar yapılmadan yürürlüğe girmiştir. Tarihi binanın eski sütunları ve kaidesi moloz ile gömülmeye başlanmıştır. Ayvalık Polis Merkezi Amirliği inşaatı projesi mevzuata aykırıdır. Uluslararası eğitim ve kültürel diyalog için önemli bir sembol teşkil eden Akademi binasına yapılan bu müdahale tarih ve kültürel miras bilincinden muaf bir girişim olarak değerlendirilmektedir ve derhal durdurulmalıdır" denildi.

Ayvalık Tabiat Derneği tarafından yapılan açıklamada ise "Yıkılan ilkokul binasının bulunduğu alanın tarihi geçmişi dikkate alınmadan, bilimsel koşullar sağlanmadan, hoyratça yapılmakta olan temel kazısı sırasında tarihi temellerin ortaya çıktığı ve Akademi’nin eski avlusunun sütun kaidelerinden birinin molozlar altında kaldığı" ifadesine yer verildi. Hafriyat sırasında ortaya çıkan mimari elemanların korunması ve kazının müze denetiminde yapılması gerektiğine dikkat çekildi.

Kamu otoritesi eliyle oluşturulan niteliksiz yapı stoğuyla bir kentin tarihi yok ediliyor

Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü Dekanı Prof. Dr. Neriman Şahin Güçhan, inşaatın yapıldığı parselde eski Ayvalık Akademisi’nin temelleri ile alttan akan dereyi denize bağlayan kemerler olduğuna dikkat çekti. Koruma Kurulu’nun bu tarihi parseldeki temeller ve yapı izlerinin korunması yolunda talebi ve girişimi olup olmadığının araştırılması gerektiğini belirten Güçhan, 2021’de yıkılan Cumhuriyet İlkokulu’nun yerine okul olmayan yeni bir bina yapılmasının alanın işlevsel sürekliliğini yok ettiğine dikkat çekti.

Prof. Dr. Güçhan şöyle devam etti; "Ayvalık’taki tüm tarihi okul yapıları sözde kültürel amaçlı işlev değişiklikleri ile öğrencilerin elinden alınıyor. Oysa bu mekanlar çocukların kent tarihi ile ilişki kurdukları, kültürel mirası deneyimledikleri en önemli ve nitelikli mekanlar. Ayvalık UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmek istiyorsa sadece tarihi yapıları ile değil yeni inşa edilen nitelikli mimari örneklerle bunu başarabilir. Bu yapı da maalesef kamu eliyle alınan kötü kararlarla Ayvalık’taki niteliksiz yapı stoğuna ekleniyor. Ayvalık tarihi ve mimari duyarlılığı olmayan karar vericilerin ve bu tür mimari ürünler üreten vasat mimarların estetik anlayışı ve beğenilerine terk edilemeyecek kadar değerli".

Kaynak: AJANS BAKIRÇAY
Yorumlar (0)
12
parçalı az bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 77
2. Fenerbahçe 29 71
3. Eyüpspor 31 51
4. Samsunspor 30 51
5. Beşiktaş 30 49
6. Başakşehir 30 48
7. Trabzonspor 30 42
8. Gaziantep FK 30 42
9. Kasımpaşa 31 42
10. Göztepe 30 40
11. Konyaspor 31 40
12. Antalyaspor 30 40
13. Kayserispor 29 36
14. Rizespor 30 35
15. Bodrum FK 31 34
16. Alanyaspor 29 31
17. Sivasspor 31 31
18. Hatayspor 30 19
19. A.Demirspor 30 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 35 70
2. Karagümrük 35 60
3. Erzurumspor 35 58
4. Gençlerbirliği 34 58
5. Bandırmaspor 34 56
6. İstanbulspor 35 55
7. Amed Sportif 35 54
8. Boluspor 35 52
9. Keçiörengücü 35 51
10. Ahlatçı Çorum FK 35 51
11. Esenler Erokspor 35 50
12. Ümraniye 35 50
13. Iğdır FK 34 49
14. Sakaryaspor 34 45
15. Pendikspor 35 45
16. Manisa FK 35 41
17. Şanlıurfaspor 35 40
18. Ankaragücü 35 39
19. Adanaspor 35 30
20. Yeni Malatyaspor 35 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 32 76
2. Arsenal 33 66
3. Newcastle 33 59
4. M.City 33 58
5. Nottingham Forest 32 57
6. Aston Villa 33 57
7. Chelsea 33 54
8. Fulham 33 51
9. Bournemouth 33 49
10. Brighton 33 48
11. Brentford 33 46
12. Crystal Palace 33 44
13. M. United 33 39
14. Everton 33 38
15. Tottenham 32 37
16. Wolves 33 36
17. West Ham United 33 36
18. Ipswich Town 33 21
19. Leicester City 32 18
20. Southampton 33 11
Takımlar O P
1. Barcelona 32 73
2. Real Madrid 31 66
3. Atletico Madrid 32 63
4. Athletic Bilbao 31 57
5. Villarreal 30 51
6. Real Betis 31 48
7. Mallorca 32 44
8. Celta Vigo 32 43
9. Rayo Vallecano 32 41
10. Osasuna 32 41
11. Real Sociedad 31 41
12. Getafe 32 39
13. Espanyol 31 38
14. Valencia 32 38
15. Sevilla 31 36
16. Girona 31 34
17. Las Palmas 32 32
18. Deportivo Alaves 31 30
19. Leganes 32 29
20. Real Valladolid 32 16

Gelişmelerden Haberdar Olun

@