Gediz Havzası’ndaki gerçek saklanıyor mu?

Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın İzmir ve Manisa Valiliklerine gönderdiği yazıdaki vahim gerçek kamuoyundan saklanıyor mu?

ÇEVRE 20.11.2019, 13:39 13.01.2020, 20:58

Gediz Havzası’ndaki gerçek saklanıyor mu?

Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın İzmir ve Manisa Valiliklerine gönderdiği yazıdaki vahim gerçek: Jeotermal faaliyetlerin olduğu Gediz Havzası’nda yeraltı sularındaki arsenik oranı olması gerekenden 4 kat fazla çıktı. İzmir’in 16 ilçesinde toplam 33 jeotermal sahasının kiralanması ihalesi karşısında ihalenin iptali için çeşitli eylemler yaparken, jeotermal faaliyetlerin içme sularına verdiği zararla ilgili çarpıcı konu da söz konusu.

Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın iki yıl önce İzmir ve Manisa Valiliklerine gönderdiği yazıda; jeotermal faaliyetlerin yoğun olarak gerçekleştirildiği alanlarda arsenik başta olmak üzere metal ve yarı metal oranlarının içme sularında limitlerin çok üstünde olduğunun belirtildiği ortaya çıktı. Söz konusu yazıda; Türkiye’deki İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik gereği içme sularında arsenik sınır değerinin 10 ppb’den düşük olması gerekirken, jeotermal faaliyetlerin yürütüldüğü Gediz Havzası’nda yeraltı sularında arsenik oranının 39.7 olarak tespit edildiği belirtildi. Hatta bazı yerlerde bu rakamın 3000 ppb’nin üzerine bile çıktığının görüldüğü ifade edildi.

Bilgi notu: 33 sahada jeotermal kaynak arama için yapılan ihalede (Urla, Çeşme, Karaburun, Seferihisar, Aliağa, Dikili, Bergama, Tire, Torbalı, Ödemiş, Foça, Kınık, Kemalpaşa, Menemen, Kiraz ve Bayındır); Seferihisar’daki ihaleyi Küçük Menderes isimli şirket alırken Kiraz’daki ihaleyi AKP’li Kiraz Belediyesi aldı. Dikili’deki ihaleyi alan şirketin ise ismi henüz açıklanmadı.

Gediz Havzası’nda yeraltı sularındaki arsenik oranı normalin 4 katı fazla!

Egeli Gazete’ye konuyla ilgili özel açıklamalarda bulunan Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Helil İnay Kınay, Jeotermal enerji santrallerinin planlaması ve yönetiminde karşılaşılan sorunların bu tesislerin bulunduğu alanlarda önemli çevresel sorunlara yol açtığına dikkat çekti.

Fotoğraf: Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Helil İnay Kınay

Jeotermal kaynakların yapısı itibari ile içeriğindeki ağır metallerin çevre ve insan sağlığı için kirletici unsurlar olduğunu ifade eden Kınay, jeotermal sıcak suyun doğrudan araziye, su kaynaklarına verilmesi ile içeriğindeki ağır metallerin toprağı ve yeraltı suyunu kirlettiğini vurgulayarak şu bilgileri verdi:

“Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından İzmir ve Manisa Valiliklerine 14 Ağustos 2017 tarihinde gönderdiği yazı ile Gediz Havzası yeraltı sularında yapılan çalışmalarda jeotermal faaliyetlerin yoğun olarak gerçekleştirildiği alanlarda arsenik başta olmak üzere metal ve yarı metal oranlarının içme/kullanma sularında limitlerin çok üstünde olduğu belirtildi. Ülkemizde İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik gereği içme sularında arsenik sınır değerinin 10 ppb’den büyük olmaması gerekiyor. Ancak ilgili yazıda Gediz Havzası’nda 2015-2017 yılları arasında yapılan çalışmalarda yeraltı sularındaki arsenik oranının 39.7 ppb olarak tespit edildiği belirtiliyordu. Valiliklere gönderilen yazıda: ‘Çalışma kapsamında yapılan 3 dönem izleme neticesinde özellikle jeotermal ve madencilik faaliyetlerinin yoğun olarak gerçekleştirildiği sahalardaki 14 yeraltı suyu kütlesinde eşik değerin aşıldığı, bu değerin bazı kütlelerde 3000 ppb’nin üzerinde değerlere ulaştığı görülmektedir”. İfadesi yer alıyor. Bu kirliliğin kaynağının jeotermal ve madencilik faaliyetleri olduğunun altının çizilen yazı ile “havzadaki yeraltı suyu kütlelerinde jeotermal ve madencilik faaliyetlerine yeni izin ve ruhsatların verilmemesi gerekmektedir’ denilmişti.

Konunun kirlilik ve çevresel yük süreçleri bir yana olası risk ve kazalar karşısında acil durum süreçlerinin yürütülemediğinin de daha önce Alaşehir’de yaşanan kazada görüldüğüne dikkat çeken Kınay, “Olası risk durumlarında çalışmaların yetersiz kalması, risklerin önlenememesi bölgedeki çevre sağlığını ve olumsuz etkiliyor ve bu zararların geriye dönüşü, çevresel maliyetleri çok daha büyük problemler olarak karşımıza çıkıyor” dedi.

Vazgeçilemez nitelikte tarım toprağı

Yürütülen tüm faaliyetlerde olduğu gibi JES yatırımları ile ilgili süreçlerde de bölgesel kümülatif planlama yapılmanın gerektiğini ifaden Kınay şöyle konuştu: “İzleme ve denetim süreçlerinin çok hassas şekilde yürütülmesi gerekmektedir. Bölgemizde Gediz, Menderes Havzaları Jeotermal enerji potansiyeli olarak yüksek görünmekle birlikte bu havzalar su, toprak ve tarımsal faaliyetler ile ilgili vazgeçilemez zenginlikler. Havzaların zaten bozulmakta olan çevresel kalitesinin iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yapılması gerekirken, bölgede yürütülen çevresel riskleri yüksek faaliyetlere ilişkin yatırım ve planlama çalışmaları ile bırakın iyileşmeyi, mevcut durumunu bile koruyamaz hale gelmiş durumda. Kamu kurumları ve yasaları korumak ve doğru yönetimini sağlamakla olduğu süreçlerde, bu görevleri bölge halkı yerine getirmeye çalışıyor. Bu noktada tüm yatırımların Ekolojiyi, tarımı, doğal varlıklarımızı ekonomiye kurban etmeyen bütünsel bir bakış açısıyla planlanması gerekiyor.”