Bergamalı İsmail Araç'a, 'Yaşayan İnsan Hazinesi' ödülü

UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi çerçevesinde Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Envanteri çalışmaları kapsamında 70 yıldır aktif olarak karatabaklık zanaatını sürdüren İsmail Araç, Yaşayan İnsan Hazinesi Ulusal Envanterine kaydedildi.

2020 yılında Bergama Belediyesi UNESCO Dünya Miras Birimi tarafından hazırlanan İsmail Araç’ın Yaşayan İnsan Hazinesi başvuru dosyası Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından olumlu olarak kabul edilmiş fakat ödül töreni Covid-19 salgını sebebiyle ertelenmişti. Ödül töreni bugün 11 Ocak 2022 tarihinde saat 19.00’da Cumhurbaşkanlığı Külliyesi Millet Kongre ve Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilecek. 

YAŞAYAN İNSAN HAZİNESİ; İSMAİL ARAÇ

Yaşayan İnsan Hazineleri, Somut Olmayan Kültürel Mirasın belli unsurlarını yeniden yaratmak ve yorumlamak açısından gerekli bilgi ve beceriye yüksek düzeyde sahip kişilerdir. 1933 Bergama doğumlu İsmail Araç, 1953 yılında çırak olarak ilk ustası Salih Kalmaz’ın yanında deri tabaklamaya başlar. İkinci ustası İbrahim Çanlı’nın da yanında çalıştıktan sonra 1965 yılında Bergama’nın Tekke Boğazı Mevkii’ndeki kendi tabakhanesini açar ve her çeşit deri üretimini uzun yıllar sürdürür. Makineleşme ve teknolojik gelişmeler deri üretimi talebini azatlığı için Bergama ve çevresinde İsmail Usta dışında karatabaklık zanaatı sürdüren kimse kalmaz.

2011 yılında Araştırmacı Yazar Lütfü Dağtaş, "Anadolu’nun Son Karatabağı: İsmail Araç" belgeselini çeker. İsmail Usta, 2012 yılında Uluslararası İstanbul Deri Fuarı’na özel konuk olarak davet edilir, deri sektöründeki insanlarla tanışır. Uzun yıllar boyunca hiç çırağı olmayan İsmail Usta, 2013 yılında yanına aldığı çırakları Demet Sağlam Tokbay ve Nesrin Ermiş Pavlis’e geleneksel yöntemlerle parşömen yapmayı öğretir.

2013 yılında Bergama Belediyesi tarafından düzenlenen 2. Uluslararası Bergama Sempozyumu’nda ustanın tabakhanesinde Japon Parşömenci Kenji Yagi ve çırakları Demet ve Nesrin ile geleneksel yöntemler uygulayarak parşömen üretimini sempozyuma gelen bilim insanları ve ustalar ile paylaştılar. 2015 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği 13. Tarihe Saygı ve Yerel Koruma Yarışması’nda Yaşayan İnsan Hazinesi olarak değerlendirilen İsmail Usta’ya Jüri Özel Ödülü verildi.

2017 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Deri Tabaklama icra dalı ile Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı ilan edildi. 2017 yılında Bergama Arastası’nda Ahilik geleneği Peştamal Kuşatma Töreni düzenlendi, Demet ustalık ve Nesrin de kalfalık unvanlarını ustalarından aldılar. 2020 yılında ise İsmail Usta Nesrin’e ustalık peştamalını bağladı.

Eski tabakhanesinde sınırlı sayıda da olsa pösteki ve parşömen üretimini sürdüren İsmail Usta, Bergama Arastası’na gelen konuklar ile buluşup sohbet etmeye devam ediyor.