Ayvalık’ın mübadil çocuklarının okulu 100 yaşında!

Ayvalık’ın Cumhuriyet döneminin ilkokulunun açılışının 100. yıl dönümü, okulun 100. Yıl mezunlarının görsel-yazılı bilgi ve belge katkılarıyla düzenlenen bir bellek sergisi ile kutlanıyor.

GÜNDEM 11.04.2024, 09:39 11.04.2024, 09:57
Ayvalık’ın mübadil çocuklarının okulu 100 yaşında!

Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi ile Midilli, Girit ve Balkanlardan Anadolu’ya gelen mübadillerin çocuklarına eğitim veren, Ayvalık’ın Cumhuriyet döneminin ilkokulunun açılışının 100. yıl dönümü, okulun 100. Yıl mezunlarının görsel-yazılı bilgi ve belge katkılarıyla düzenlenen bir bellek sergisi ile kutlanıyor.

2023’te, inşaat ruhsatı alınmadığı halde polis merkezi inşaatı yapılmak istenen okul arazisi ise Koruma Bölge Kurulu kararınca 1. derecede "Korunması Gereken Taşınmaz ve Kültür Varlığı" ilan edilerek koruma altına alınmış bulunuyor.

Haber: Özgür Duygu Durgun

İlk adı Zükur Numune İptidasi olan Ayvalık Cumhuriyet Okulu, 1924 yılında yaşamının savaş yetimlerinin eğitimine adayan Kazım Karabekir tarafından açılmıştı. Okul, 95 yıla yakın süre eğitim kurumu olarak hizmet verdikten sonra 2021 yılında depreme dayanıksız olduğu gerekçesiyle yıkıldı.

Cumhuriyet’in kurucu neslinin aydınlanma ilkeleri doğrultusunda hizmet veren Ayvalık Cumhuriyet Okulu’nun mezunları arasında arkeolog Ömer Özyiğit, editör Osman Necmi Karaca, yerel tarihçi Cihat Teker’in yanı sıra Cömert, Kürşat, Kantarcı aralarında olmak üzere, bölgenin tanınmış zeytinyağı üreticisi ailelerinin çocukları da yer alıyor.

Sergide özel koleksiyonlardan, Cumhuriyet Okulu’nda eğitim görmüş son yüz yıl mezunlarından ve okulun bulunduğu Sakarya Mahallesi sakinlerinin sözlü anılarından yararlanıldı.

Cumhuriyet Okulu’nun kökleri Ayvalık’ın eğitim tarihinde bir başka önemli değer olan ve geçmişi 1800’lere uzanan Ayvalık (Kydonia) Akademisi’ne dayanıyor. Geçtiğimiz yaz aylarında Polis Merkezi Amirliği yapılacağı gerekçesiyle inşaat ruhsatı olmaksızın inşaat kazısına başlanan bölgede tarihi Akademi’nin sütunlarına rastlanması, başta Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi olmak üzere sivil toplum örgütlerini harekete geçirdi. Sürdürülen ortak mücadele ile polis merkezi inşaatı durdurularak Cumhuriyet Okulu’nun bulunduğu parsel Balıkesir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 27 Mart 2024 tarihli kararı ile birinci dereceden "Korunması Gereken Taşınmaz ve Kültür Varlığı" ilan edildi.

Ayvalık Anadolu Uygarlıkları Sergi Salonu’nda uzun dönemli sergi olarak açılan Cumhuriyet Okulu sergisine katkı sunan isimlerden biri de TEMA Vakfı Ayvalık Sorumlusu, mimar Haluk Aysu.

Aysu, serginin "Ayvalık kent hafızasında birkaç yıl öncesine kadar 'mezun olduğum okul' olarak yer edinmiş olan 220 yaşında bir eğitim kurumunun önemi ve tarihsel süreçte geçirmiş olduğu yapısal ve işlevsel değişimin hikâyesi" olduğunu belirtti.

Ayvalık Akademisi’nin temelleri üstünde inşa edilen bir Cumhuriyet projesi olarak, okulun hikayesinin birden çok katmandan oluştuğuna dikkat çeken mimar Aysu, tarihi Akademi’den Cumhuriyet Okulu’na uzanan süreci şöyle aktardı;

"1800 ve 1803 yılları arasında inşa edilen Ayvalık Akademisi, ünlü öğretmenleri ve aydınlanma misyonuyla uluslararası alanda tanınan, kentin simge yapılarından biriydi. Akademi, 1821 Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın başlaması ardından Ayvalık halkının göç ettirilmesi ve binanın da yıkılması ile çalışmalarını durdurdu. Okulun yeniden kurulması için harcanan başarısız birkaç girişimden sonra 1856'da, yeni okul binası, lise düzeyinde eski yapının temelleri üzerinde, bu kez tek katlı olarak inşa edildi.

Ayvalık tarihinde önemli bir yer tutan okulun bulunduğu parselde son aylarda gerçekleştirilen koruma kazısıyla temel izleri üzerinden somut olarak belgeleyebildigimiz tarihi yapı 1974-75’ te tamamen yıkılarak yerine betonarme bir okul inşa edilmiş ve burada eğitim görenlerin özlemle andığı neo-klasik tarzda dor sütunlu, revaklı mimarisi anılarda ve fotoğraflarda kalmıştı. Dönemin anlayışı ile inşa edilen betonarme okul ise 2021’ de deprem standartlarına uygun olmadığı için yıkıldı".

-

-

2023’te inşaat ruhsatı alınmadan yeni bir betonarme yapı olarak polis merkezi inşaatına başlandığını hatırlatan Aysu, tarihsel mirasa duyarlı kişi ve kurumlar sayesinde bu projenin durdurulduğunu belirtti.

Tarihsel miras özelliği olan kültür varlıklarının kuşaklar arasında köprü görevi üstlendiğini belirten Haluk Aysu, "Hem somut hem de somut olmayan tarihsel miras özellikleri taşıyan Cumhuriyet Okulu, benzer dönemde Ayvalık mimari mirasına armağan Yorgola Han veya Küçük Han gibi bugün gururla kente hizmet veren yapılardan biriydi. Yapı, ayrıca Sakarya Mahallesi’nin eğitim, kültür ve sanat ağırlıklı mahalle kimliğinin de sembollerindendi. Gelinen noktada, Cumhuriyet Okulu alanının Kültür Bakanlığı Bölge Koruma Kurulu tarafından korunması gereken 1. derecede taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenmesi bizlere gelecek nesiller adına umut verdi. UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Ayvalık’ın kuşaklar ve kültürler arasında köprü niteliğindeki yapılarının korunarak bu kültürel geçişliliğin gelecek kuşaklara aktarılmasını bir hemşehrilik görevi olarak değerlendiriyorum" dedi.

Kaynak: AJANS BAKIRÇAY
Yorumlar (0)
12
parçalı az bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 22 54
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 22 39
5. Göztepe 22 35
6. Beşiktaş 21 35
7. Başakşehir 22 33
8. Kasımpaşa 22 31
9. Trabzonspor 21 29
10. Alanyaspor 22 28
11. Rizespor 22 27
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 22 26
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 22 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 22 17
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 24 51
2. Karagümrük 23 42
3. Erzurumspor 23 40
4. Ahlatçı Çorum FK 24 38
5. Gençlerbirliği 23 37
6. Bandırmaspor 23 37
7. İstanbulspor 23 36
8. Keçiörengücü 23 34
9. Boluspor 23 33
10. Pendikspor 23 33
11. Ümraniye 23 32
12. Esenler Erokspor 23 31
13. Amed Sportif 23 31
14. Ankaragücü 23 30
15. Sakaryaspor 23 30
16. Manisa FK 24 30
17. Igdir FK 23 29
18. Şanlıurfaspor 23 28
19. Adanaspor 23 19
20. Yeni Malatyaspor 24 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 23 56
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. West Ham United 24 27
16. Everton 23 26
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 23 50
2. Atletico Madrid 23 49
3. Barcelona 23 48
4. Athletic Bilbao 23 44
5. Villarreal 23 40
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Real Sociedad 23 31
8. Girona 23 31
9. Osasuna 23 31
10. Mallorca 23 31
11. Real Betis 23 29
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 23 28
14. Getafe 23 27
15. Las Palmas 23 23
16. Espanyol 23 23
17. Leganes 23 23
18. Valencia 23 22
19. Deportivo Alaves 23 21
20. Real Valladolid 23 15

Gelişmelerden Haberdar Olun

@