29 Ocak 1923 İzmir'de Bir Nikah

Başkomutan Mustafa Kemal’in “Ordular İlk Hedefiniz Akdeniz’dir İleri” komutunu verdiği 1Eylül 1922 tarihinin üzerinden sadece 9 gün geçtikten sonra 9 Eylül’de İzmir düşman işgalinden kurtarılmış ancak halk bu kurtuluşun sevincini yaşayamadan 13 Eylül günü başlayan ve 4 gün süren yangınla sarsılmıştı.

Kurtuluştan sonraki geçen aylarda Mudanya Ateşkes anlaşması imzalanmış, İsmet İnönü Dış İşleri Bakanlığına getirilmiş, saltanatla, hilafet ayrıştırılarak saltanat kaldırılmış, Padişah Vahdettin Malta adasına kaçmış, Lozan Konferansı görüşmeleri başlamış, Trakya düşmandan kurtarılmıştı…

İzmir’de yangının yaraları sarılmaya çalışılır ve şehir yeniden imar edilirken yeni kurulacak Cumhuriyete gidilen yolda atılan adımlar İzmir’de de heyecanla takip edilmekteydi.

İşte bu günlerde 17 Aralık 1922 tarihinde İzmir’e çok önemli bir misafir gelir. Gelen Mustafa Kemal’in annesi Zübeyde Hanım’dır. Hasta olan Zübeyde Hanım 14 Ocak 1923 tarihinde yaşamını yitirir. Mustafa Kemal annesinin cenaze namazına katılamaz ancak 27 Ocak günü Karşıyaka’da mezarını ziyaret edebilir…

29 Ocak günü İzmir’de hayat normal akışı içinde devam eder ve halk İzmir’e geldiğini duyduğu kurtarıcıları Mustafa Kemal’e sevgi ve saygılarını göstermek üzere ona ulaşmaya çalışırken ilginç bir nikâh töreninin hazırlıklarının yapıldığını bilmiyordu.

Damat İzmir’de kaldığı köşke arkadaşlarını çay içmeye davet etmiş onlar köşkün başodasında ağırlanır ve sohbet ederlerken damadın nüfusunu geçici olarak Göztepe’ye aldırdığından, ne nikâhtan, nede diğer bir odada oturan gelin hanımın ailesinden haberdardırlar.

Kapı çalınır açarlar gelen İzmir Müftüsü dür o da davetlidir diye düşünürlerken damat konuyu açıklar. “Eğer genç olsaydım bu töreni başka türlü yapmak isterdim. (Gelini) bir ata bindirir, ben de bir ata binip koşturur, kaçırtır alırdım; ama şimdi bunu yapacak kadar genç olmadığımı anlıyorum”

Evet, davetin nedeni anlaşılmıştır bir nikâha şahitlik edeceklerdir. Köşkün üst kat sofasına kapısı açılan büyücek bir odaya, bir masa konmuş, iki tarafına misafirler ve şahitler için koltuk ve sandalyeler dizilmişti.

Damadın giydiği lacivert kruvaze elbisesini başında ki yassı koyu renkli kalpağı tamamlarken gelin hanım koyu renkli bir rob giymiş ve başını adet olduğu ölçüde örtmüştü…

Son derece sade bir şekilde planlanan ve sessizce beklenen nikâh akdinin başlangıcı damadın Kadı’ya hitaben şu sözleri ile başladı.

“Efendi Hazretleri, biz, (Hanımefendi ile) evlenmeye karar verdik, lütfen gerekli işlemi yaparmısınız.” Bu sözler üzerine geline dönen kadı sorar; “Hanımefendi, on dirhem gümüş mihri müeccel (boşanma halinde kadının hayatını garantiye alacak tazminat) ve aranızda kararlaştırılan mihri muaccel (kızın tarafına peşin verilecek para veya mal) ile hazır bulunanların önünde evlenmeyi kabul ediyormusunuz?” Kabul cevabını alan Kadı aynı soruyu bu sefer damada sorar “Kabul ettim” cevabını alınca nikâh akdini orada bulunanları yeni evlilerin mutluluk ve sıhhatine bu evliliğin vatanımıza hayırlı olması için duaya davet ederek sonlandırır…

Evet, bu nikâh bir ilktir. Nikâhın dini kural gereği perşembe günü olması gerekirken pazartesi günü kıyılmış ve nikâh kıyılırken gelinde nikâh akdinde bulunmuştur. Damat nikâhta yaptığı bu değişiklikleri bile yeterli görmediğini nikâhtan sonra söylediği “İnşallah zaman olur, nikâhı Vali bey kıyar” sözleri ile ifade eder.

Bu isteğini 17 Şubat 1926 da çıkarılan evlilikte resmi nikâh zorunluluğu, tek eşle evlilik esasının getirildiği “Türk Kanunu Medenisi” ile sağlayan damat “Mustafa Kemal” gelin hanımefendi ise Zübeyde Hanımı İzmir’e geldiğinde karşılayan ve Karşıyaka’daki aile köşkünde misafir eden Latife Hanım dır.

İzmir Göztepe semtinde Latife Hanım’ın ailesine ait Uşakizade Köşkünde İzmir Merkez Kadısı Ömer Fevzi ibni Hüseyin Efendinin kıydığı nikâhta Mustafa Kemal’in şahitleri Mareşal Fevzi Paşa ile Kazım Karabekir Paşa olurken Latife Hanımın şahitleri ise İzmir Valisi Abdülhalik Bey ve Başyaver Salih Beydi.

Nikâh ertesi günlerde şu şekilde duyurulmuştu İzmir halkına;

Mutlu Anlaşma: Ulu kurtarıcı Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin Uşakizade Muammer Beyefendi’nin kızları Latife Hanımefendi’yle nikâhları gerçekleşmiştir. Bu Mutlu anlaşma, İzmir ve İzmirlileri bir mutluğa ulaştırmış ve ayrıca övünç kaynağı olmuştur. Kurtuluş tarihinin en büyük yaratıcısına ve eşi hanımefendi hazretlerine tebrikler sunarız.

Nikâhla ilgili belgeler: Huve
İZİNNAME-İ ŞER’İ