İçlerinde 18’inin BM ve Türkiye terör listelerinde olduğu 31 kişilik Taliban heyetinin havaalanının VIP kapısında karşılanmasına, kral muamelesi gösterilmesine çok şaşırdı millet. Keşke bu olay, kendisine gösterilen şaşkınlığı hak eden bir olay olsaydı, fakat…
Yukarıdaki fotoğraf, vakti zamanında çok duyulmuş, duyurulmuş bir skandalın fotoğrafı. İslamcı sakalı bütün yüzleri örtüp birbirine benzettiği için, Tayyip’in ayakucunda oturduğu adam ilk bakışta tanınmayabilir.
Kendisi Gülbeddin Hikmetyar!
Belli bir yaşta olanlar bu isme aşina. Taliban ziyaretiyle beraber yeri gelmişken, kim olduğunu bir kez daha hatırlayalım.
Birleşmiş Milletler Barış Enstitüsü Arşivlerinde Hikmetyar
1948’de, Afganistan’ın Kündüz şehrinde doğuyor Hikmetyar. 60’ların sonunda Kabil’e geliyor. Önce bir askeri okula kaydoluyor, ardından Kabil Üniversitesi’nde mühendislik fakültesine giriyor. Müslüman Gençlik Teşkilatı'nın kurucularından biri oluyor ve ilk şiddet eylemlerini bu teşkilatla birlikte, komünist öğrencilere karşı gerçekleştiriyor.
1975’te bu örgüt ikiye bölünüyor. Liderlerden biri Hikmetyar, diğeri Tacik din adamı Burhaneddin Rabbani. İlki Hizb-i İslami’yi, diğeri Cemiyet-i İslami’yi kuruyor. Örgütlerin birbirinden ilk farkı, Cemiyet de çok masum olmasa da, Hizb’in şiddete daha fazla meyilli oluşu. Ardından Hikmetyar Peştunlar arasında örgütlenirken, Rabbani daha çok Tacikler arasında örgütlenmeye başlıyor.
Hikmetyar’ın Hizb-i İslami’siyle Taliban’ın yıldızları hiçbir zaman barışmamış. İlk önce Taliban, onu Güney Afganistan’da Hizb’in desteğini azaltmak için kullanmaya hevesli Cemaat’in mali desteğini almış. Taliban bu desteklerle etki alanını genişletirken, Hizb’in korkudan hala kaçmamış komutanları 1995’te Vardak’ta Taliban’la çatışmış ve kaybetmiş. 1996’da da Taliban, başkenti ele geçirmiş.
Cemiyet, durumun ciddiyetini biraz geç fark etmiş. Taliban’ın caniliği karşısında başta onu fonlayan Cemiyet ve eski düşman Hizb birleşmiş. Hikmetyar, Cemiyet’in kontrolündeki topraklar üzerinden Tacikistan’a, oradan da İran’a kaçmış. Taliban’a katılan birkaç Hizb komutanı da örgüt tarafından dışlanmış.
Afganistan İç Savaşı’nın 92’den 96’ya kadar süren evresinde, çatışmanın üç tarafı var; Afganistan devleti, Taliban ve Hikmetyar’ın Hizb’i. Mücahitler arasında iç savaşta elleri kana bulanmamış hiçbir mücahit olmasa da Hikmetyar, tüm Taliban’cılar da dâhil ‘’elleri en kanlı olandı’’. Yalnızca Ağustos 1992'de Kabil’e yönelik başlattığı bombardımanlarda, çoğu sivil, 1800’den fazla kişiyi öldürmüş.
Hikmetyar’ın zalimliği bununla da sınırlı değildi. Kabil’i elinde tuttuğu süre boyunca Hikmetyar, başkente giden ikmal yollarını kapatmıştı. Bu süre boyunca insanlar, en temel ihtiyaçlarını bile karşılayabilmek için kilometrelerce yürümeye zorlanmıştı. Hizb’in Kabil'in güneyindeki Çar-Asyab bölgesindeki kalesinden yürüyerek geçmeye çalışan pek çok adam, asla sağ olarak geri dönemedi.
CIA Destekli Mücahit
CIA, Hikmetyar ve emrindeki mücahitlere hiçbir zaman tam güvenmese de, Sovyet müdahalesi sırasında önündeki seçenekler arasında, silahlandırıp Sovyetler’in üzerine salmak için Hikmetyar’ın Hizb’ini seçmişti. Bu dönemde Pakistan ve Afganistan'daki CIA operasyonlarının başkanı Hikmetyar için şunları söylüyordu; “En büyük ve tehlikeli düşmanım olarak saymam gereken kişi, kesinlikle Gülbuddin Hikmetyar. Yine de CIA'in bu paranoyak radikali favorisi olarak seçtiğini, bizim bu adama Sovyetlerle savaşmak için payına düşenden fazlasını sağladığımız iddialarını asla reddedemem.’’ 1990'ların başında Sovyetler Birliği'nin çöküşünden kısa bir süre önce ABD yardımı iyiden iyiye azalmışken tamamen son bulması, Birinci Körfez Savaşı'nda Hikmetyar'ın Saddam Hüseyin'in yanında yer almasıyla oldu.
2003’te, Hikmetyar, ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından “Küresel Terörist” ilan edildi. Bundan sonra Hikmetyar, son çare olarak Usame Bin Ladin ve başka bir El Kaide komutanı Ayman el-Zevahiri’ye bağlı hareket etmeye başladı.
Fotoğraf 78'de çekilmiş olsa da çekildiği yıllarda Hikmetyar'ın şiddet yanlısı bir cihatçı lider olduğu bilinirdi. Öte yandan Erdoğan, bu fotoğrafı çekilmekten pişman olduğunu da hiçbir zaman söylemedi. Bu fotoğraf, ne yazık ki ülkemizde Taliban'ın kral muamelesi görmesinin, ne kadar normal olduğunun kanıtı.
Kaynaklar;
https://www.usip.org/sites/default/files/2018-07/pw_139_the_political_deal_with_hezb_e_islami.pdf
https://www.usip.org/blog/2017/06/afghanistan-peace-possible-without-justice