05.10.2022, 11:00

Ah be Karakız...

(Sarı altını unut kırmızı elmaslar Bakırçay Ovası'nda)

Bakırçay Ovası'nın "Kırmızı Elmasları"

Birkaç gündür bir yandan Afad bir yandan da meteoroloji, ha bire "aman dikkat edin" diyerek Kuzey Ege’nin kuvvetli yağışlı geçeceğini bildiriliyor. Geçen yıl rüzgârın ve yağmurun Dikili’de verdiği zararı gören eşim "gel vazgeç bugün oraya gitmekten" dedi. Ben de ona "bu yağışlar birkaç gün daha sürerse ve orada ki durumu kaçırırsam üzülürüm" dedim.

Karar vermiştim bir kere, her ne surette olursa olsun Bakırçay Ovası'na gidip domatesin yolculuğunu izleyecektim. Bu benim aylar öncesinden hayalim idi ve bunu mutlaka gerçekleştirmeliydim; çünkü haftaya kesimler bitebilirdi.

Sabah kahvaltısından sonra balkonumdan Bergama ve Kozak Yaylası'nın üzerinden geçen bulutların hareketlerini izlemeye başladım. Hava beklenenin aksine değişkenlik gösteriyordu. Bulutlar hafif dağıldı ve Manisa’ya doğru yol aldılar. İçim içime sığmıyor. Tamam, yağmur yağsa da bana bugünkü eylemim için izin verecek gibi.

Eşime dedim ki; "kararımı verdim öğleye doğru ben bugünkü programımı gerçekleştireceğim". Hedefim, güneş altında kurutulmuş domatesin Bakırçay Ovası'ndaki işleniş serüveniydi. Bu haber için git gel 150 kilometre yapmak değer mi derseniz? Yazım dünyasının içinde zevkine yazılar yazıyorsanız değer diyorum. Tüm yazılarım bu duygularla yazılmadı mı? Sagalassos, Knidos, Aigai, Darkale, Truva müzesi ve Antakya gibi.

Nihayet yola koyuldum. Önce Bergama’yı geçip İvrindi - Bölcek yol ayrımından dönerek Bakırçay Ovası'na giriş yaptım. Ovanın büyük bölümünde yıllardır pamuk ekimi yapılıyor; ancak son 15-20 yıldır bu bereketli Bakırçay Ovası'nda esas adı San Marzeno olan İtalyan domates çeşidinin ekimi yapılmaktadır. Bu tür domatesler hem kurutmalık hem de salçada kullanılan çeşididir. Bundan dolayı yol boyunca pek çok salça fabrikaları görülüyor. Hedefim gün kurusu domates ama salça konusunda da bilgi sahibi olmak istedim. Bölgedeki bir salça fabrikasının önünde durdum. Kimseyi tanımıyorum. Fabrikanın ana giriş kapısında beyaz önlüklü bir hanım gördüm. Selam verip üretim konusunda bilgi sahibi olmak isterim dedim. Kendileri İşletmenin kalite kontrol müdürüymüş.

Eren Hanım sağ olsun bizi sevgiyle tesislerine kabul etti ve salça üretiminin her aşamasını tek tek anlatarak bizi bu konuda bilgilendirdi. Bu bilgiler ışığında yazımın senaryosu kafamda ağır ağır şekilleniyordu. Kendilerine teşekkür edip, Bölcek köyüne doğru yol aldım.

Köye girmeden önce ileride naylon çadırlar görünce o tarafa yöneldim. Bunlar orada domates işinde çalışan işçilerin ardı ardına konakladıkları geçici barınaklar olmalıydı. Yanılmamıştım, birkaç adım daha atınca, üç dört ailenin her barınağın önünde çocuklarıyla birlikte oturduklarını gördüm. Onları rahatsız etmemek için yanlarına gidip o anı fotoğraflamadım. Yan tarafa geçince büyük dut ağacının altında sohbet eden birkaç kişiyle karşılaştım. Selam verip yanlarına oturduk. Önce havadan sudan konuştuk, sonra da epey zamandır ilgimi çeken domates kurutma işiyle ilgili bilgi sahibi olmak istediğimi söyledim. Tam isabet olmuş. O büyük dut ağacının altında oturanlar bu işin erbabıymışlar. Domates borsası da bu ağacın altında gerçekleşiyormuş.

İlk başta biraz çekingen duran Tunay Çoban, sohbetimiz koyulaşınca gönlünü bize açtı. Hem çiftçi olarak hem gün kurusu domates üreticisi olarak bu işin tüm detaylarını anlattı. "Abi bizler epey zamandır bu işle uğraşıyoruz. Biz çiftçiler bu işten şimdiye kadar hiç para kazanamadık. Geçen yıl 60 kuruştan domates sattık. Konjonktür, şu sıralar ilk defa para kazanmamızı sağladı. Ben, çiftçiliğim yanında bu kurutma işini de yapanlardan biriyim. Bereketli Bergama Ovası'nda üretilen domatesin nefaseti tadı bambaşkadır.

Bu nefaset, vitaminleriyle birlikte gün kurusu domatese olduğu gibi geçer. Domates, yüksek oranda likopen içerdiğinden kalp sağlığına da çok iyi gelmektedir. Bundan dolayı pazarda beğeni görür. Bakınız, kurutma işinde her 12 kilodan bir kilo kuru domates elde ediyoruz.

Bugün hava yağışlı ve ha yağdı ha yağacak. Sergideki domatesler bu yağıştan oldukça etkilenecek ve çürümeyi önlemek için tekrardan ilaçlamamız ya da tuzlamamız gerekecek. Ağustos sıcağında sergideki kesik domatesler altı ila sekiz gün arasında kurumak zorunda. Eğer yağmur nedeniyle çürüme olursa 17-18 kilodan bir kilo kuru domates elde ederiz, bu da bize zarar yazar. Yani işimiz çok zor. Her yıl zararla kar arasında gidip geliyoruz. Mesela şu an domates tarlada bekliyor, yağış nedeniyle, biz bugün kesim yapamıyoruz; ancak komşumuz yapmaya devam ediyor" dedi. Ona verdiği bilgiler için teşekkür edip, kalktık geçtik öteki sergi alanına.

İki genç bizi karşıladı. "Size komşunuzdan selam getirdik. İzin verirseniz bu elmas gibi kıpkırmızı domateslerin nasıl kesildiğini görmek istiyoruz" dedim. Büyük bir tarlada bembeyaz örtüler üzerinde kurumaya bırakılmış domatesler alabildiğince gözümüzün önünde durmaktalar. Uç kısımda bir öbek insan, domates kesimi yapıyor. Önce onlara da selamımızı verip sonra da kolay gelsin dedik; ama domates kesen işçiler hiçbir şey anlamadılar. İmdadımıza onların dilinden anlayan Urfalı çeribaşı yetişti.

Bu işte çalışanların Urfalı olduklarını daha önceden de duymuştum! Evet, bu insanlar Urfa’dan gelmişler; ancak Urfalı değil Suriyeli göçmenlermiş. Bir büyük aile, anne baba çoluk çocuk hep beraber domates kesiyorlar; ama bizim bildiğimiz gibi bir tahtanın üzerinde değil aksine avuç içlerinde. Kesim için, işçilerin ellerinde plastik bir eldiven var ve onun üzerine de siyah bir şamriyel parçası geçirmişler. Sağ elleriyle öbekten aldıkları domatesi sol el avucuna bırakıyor, sağ elindeki keskin bıçakla tek darbeyle ortadan ikiye ayırıp sergiye kuruması için bırakıyorlar. Bu o kadar hızlı yapılıyor ki videoya da alsanız göremezsiniz. Artık uzmanlaşmışlar. Büyükler günde 120 kasa, küçükler 80 kasa domates doğruyorlarmış.

Kırmızı Elmaslar Arasında Bir Kara Kız

Birkaç daha adım atınca diğer grubun içinde 9-10 yaşında bir kız çocuğu gördüm. "Aman Allahım olamaz" dedim. Ayağında bir terlik üstünde bir tişört ve pantolon ve de başında renkli bir yazma bulunmakta. Kapkara kaşlar, hafif yanık bir ten, simsiyah saçlar. Ön dişleri sağlamken bir sonraki çürümüş. O yoğunluğun içinde o kara gözleriyle objektifime gülümseyerek capcanlı bir bakışı vardı ki boğazım düğümlendi. Bir ana kuzusu karşımda durmaktaydı. Ne diyeceğimi bilemedim. Sadece sustum.

Her şeye rağmen bu yavrucak etrafa gülümseyebiliyordu. Belki iki hafta sonra iş bitecek, sonra ailecek işsizler. İşsiz, aşsız kalmak ne kadar kötü bir şey! Bu yavrunun nezdinde bu aile ve buna benzer milyonlarca göçmen ne yapıyor acaba diye düşünüyorum? Kafamda bin bir düşünce gelip geçti. Suriye nere Urfa nere Bergama nere? Bin kilometre öteden, kısa süreliğine de olsa gelip hiç bilmedikleri bir yerde ekmeklerinin peşindeler. İki aydır naylon çadırlar içine doluşup gündüzleri gün boyunca kavurucu sıcakta domates kesimi yapıyorlarmış. Yaptıklar iş bu yaz sıcağının altında hakikaten dayanılır gibi değil. Kendi kendime içimden ardı ardına şu soruları sordum! Bu garip insanlar, ülkelerinden bir gece de neden terk ettirildi? Bu insanları buraya getirtenler, acaba köşklerinde rahat uyuyorlar mı?

Bana göre, bu oyunu oynayanların dünyada yatacak yeri yok, hem de hiç olmasın diyorum. Göçmen sorunu nasıl çözülür bilmem ama ilerde çözülmesi gerekiyor. Çünkü ülkemizin toplumsal yapısı değişirken bir yandan da bu kadersiz ve şansız insanlar, buralarda zorluklar içinde yaşamaktalar. Oysaki onlar yurtlarında kendi dillerini konuştukları akrabalarıyla birlikte kalsalardı sıcacık evlerinde daha mutlu olacaklardı. Bu zorlukları yaşamak bir kader mi? Niye kader olsun ki? Şimdi bu kara kızımız okuluna gitmeliydi, geleceğe umutla bakmalıydı. Bu günleri neden yaşıyordu?

Bu yazımda domatesle ilgili toplayacağım diğer tüm bilgileri de sizlerle paylaşacaktım. Kaça gidiyor, kaç günde kuruyor, kaça satılıyor? Avrupa’dan kimler alıyor, tüm bunları bir kenara attım. Hani bir kızgınlık anında dellenipte masanın üzerindekileri, elinizin tersiyle kırıp döküp dağıtırsınız ya işte bende, beynimdekilerimi, bu yavrucak Kara Kızı gördükten sonra hepsini attım.

  

Bana göre; o domatesler, yöre insanımız için kırmızı elmas değerinde gibiydiler; fakat bugün bu hazinenin arasında bir Karakız dünyamı altüst etti. Dualarım senin gibi bu duruma düşmüş tüm insanlarımız için ve tanımadığım adını dahi bilmediğim bu Kara Kız için de diliyorum. Bu arada yağmur olanca hızıyla başladı. Biz otomobile geçtik onlarda yakındaki barınaklarına doluştular. Kısa da olsa göreceğimi görmüş arzuladığım bilgilere ulaşmıştım. Dönüş yolunda ya bu kızın ismi ne ola ki diye düşündüm. Ona neden sormadığıma hayıflandım. Onun adını Zehra koymak geldi içimden. Bu ismin anlamını daha sonra sözlüğe baktım. Ay yüzlü, ay gibi parlak, ziynet anlamları taşıdığını yazıyordu. Sen de bizim bir yavrumuz olarak o kırmızı elmas değerindeki domatesler arasında ay yüzlü ziynet gibisin be Karakız.

Seni ailenle birlikte bırakıyorum ama dualarımı sizler için de eksik etmiyorum.

Tanrım, sizlerin ve sizin gibi dara düşenlerin yardımcısı olsun.

Yorumlar (14)
Erol Engel 1 yıl önce
Emeğinize yüreğinize sağlık Mehmet hocam, kara kızımızı okuyunca hüzünlendim. Sevgiler selamlar.
m. gülümser 1 yıl önce
Erol bey ,teşekkür ederim
Atila Ataş 1 yıl önce
Yüreğinize sağlık hocam. Altı da üstü de tükenmez hazinelerle dolu bu coğrafyanın gözyaşı ve acı kaderi olmuş sanki … duygularımıza tercüman oldunuz , sevgiler saygılar sunuyorum…
Necla 1 yıl önce
Hocam, yazılarınız bir harika... Ajans Bakırçay'da yayınlanan tüm yazılarınızı okudum. Yenisini merakla bekliyorum.
Erol 1 yıl önce
Araştırma harika, yüreğinize, kaleminize sağlık
Cengiz Ovacık 1 yıl önce
Bu yıl Domates Avrupa süpermarket ve pazarlarında 3-6 euro arası değişen fiyatlar gösterdi ve hala öyle.Kuru domatesler şatafatlı yani ilginç minik kavanozlarda oldukça pahalı satılıyor İtalyan dağıtımcılar bu işin uzmanı olmuş .Bu domateslerden harika reçel yapardı annem ve güneşte yoğunlaştırılırdı.Melek kalpli çocuklar neyazıkki dünyanın heryerinde ailesinin kaderini yaşıyor ve herdurumda mutlu olmaya çalışıyorlar aile sevgisiyle.Güzel araştırma yazınız harika olmuş Bakırçay ovasının lezzetli ürünleriyle kaleminize sağlık
Zühal kayalarlıoğulları. 1 yıl önce
Kaleminize sağlık Mehmet bey.
Coğrafya kadermidir. Bu insanları yerlerinden yurtlarından edenlerin ayıbı.
Kartal 1 yıl önce
Harika bir yazı, çok duygulandım
Sabri Kayhan 1 yıl önce
Kaleminize sağlık...
Bütün Yorumları Görmek İçin Tıklayın
17
parçalı bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13

Gelişmelerden Haberdar Olun

@