Kiev’den Odesa’ya giderken yakınından geçmiştik. Uman’ın. Ukrayna’nın orta yerinde adı orta doğuyu çağrıştıran kendi halinde 100 bine yakın nüfuslu ilçe irisine Odesa’dan Vinnitsiya’ya geçerken uğradık.
Böylesi sıradan görünen bir yerleşimde ne işimiz olabilirdi? Ya da burası ne özelliğiyle gezginleri kendisine çekebilirdi?
Çok geçmeden sorular yanıtını buldu!
Uman ilçe merkezine girip de bir süre ilerledikten sonra kendimizi İsrail’de bulmuş gibi olduk.
Sağımız solumuz, önümüz arkamız İbranice yazılarla donatılmıştı. Lüle saçlı, özgün giyimli Museviler de sayıca çok olmasalar bile eksik değillerdi.
Uman’da tipik dış görünümüyle bir Musevi.
Meğer Ukrayna’nın ortasında nokta gibi duran bu ilçe dünya ölçeğinde çalışmalar yapan Musevi dayanışma örgütlerinin ilgi ve koruması altındaymış. Oluşturulan fonlar aracılığıyla Uman’ın geçmişte olduğu gibi yine Yahudilik açısından önemli bir yere dönüştürülmesi amaçlanmaktaymış. Konaklama amaçlı yapıların çokluğu dikkat çekiciydi. Uman’da bir Yahudi gettosu oluşturulması doğrultusunda çalışılmış olduğu anlaşılıyordu.
Uman II. Dünya Savaşı sırasında 1941-1944 yılları arasında Nazi işgali de görmüş.
Uman’ı Yahudilik açısından bu denli çekici kılan özellikse Hasidizm akımının kurucusu Rabbi Nachman’ın (1772) doğum yeri oluşu. Yirmi bin Yahudi Nazilerden çok önce 1768’de Uman’da Polonyalılarca katledilmiş. Genç yaşta tüberkülozdan yaşamını yitiren Rabbi Nachman bu katliam kurbanlarıyla yan yana uyumaktaymış Uman’da.
Özellikle Belarus, Litvanya ve Polonya’dan pek çok Yahudi Nachman’ın gömütünü ziyaret ederek burada Hacı olmayı önemsiyormuş.
İkinci Dünya Savaşı sırasında kesintiye uğrayan hac ziyaretleri savaşın hemen ardından yeniden başlamış. Sovyet dönemindeki kısıtlamalar bu eylemin yeraltına inmesi sonucunu doğurmuş.
Sovyet sonrası dönemde canlanan Hac nedeniyle son yıllarda Uman’a gelenlerin sayısı on binlerle ifade edilir olmuş.
Hiç umulmadık bir yerde şaşırmak, iyi ki burada bulunmuşum dedirten bir gerekçeyle karşılaşmak gezginin yazgısı olmalı!
Hacılar arasında uyuşturucu kullanımının yaygınlığı da bir başka ilginç not olsa gerek. Hacılar arasındaki uyuşturucu ve alkol bağımlılığı Ukraynalı kaba milliyetçilerin örgütü olan SVOBODA’yı tepki göstermeye zorlamış.