Türkiye su kıtlığı ve gıda krizi karşısında sancılı bir dönemden geçerken, Dikili Ovası'na ulaştırılması gereken tonlarca su heba oldu.
İletim sisteminde bakım, onarım ve yenileme yapılmaması nedeniyle tarlalara su ulaşmadı. Birçok tarla susuz kalırken, patlak borulardan boşa akan sular yüzünden de çok sayıdaki tarlada ürünler mahvoldu. Borç batağına saplanan çiftçiler mağduriyetlerini Gökmen Ulu’ya anlattı.
Tarım ve Orman Bakanlığı'na bağlı olan kamu tüzel kişiliğine sahip sulama birlikleri, Devlet Su İşleri'ne (DSİ) ait baraj, gölet ve benzeri sulama tesislerini işleterek tarım mahsulü üreticilerine suyu eksiksiz ve planlı olarak ulaştırmakla yükümlü. 6171 Sayılı Sulama Birlikleri Kanunu'na göre, birliklerin yönetimleri su iletim tesislerinin bakım, onarım, yenileme çalışmalarını da DSİ ile birlikte yapmak zorunda. Katılım payı ve su kullanımı hizmet bedelini de birlik yönetimi belirliyor ve tahsil ediyor.
7 bin 900 hektar alanı kapsayan İzmir sınırlarındaki Dikili Ovası ile Balıkesir sınırlarındaki Altınova bölgesinde sulama sorunları yaşanıyor. Madra Barajı suyunun dağıtım işlerinin bağlı olduğu Devlet Su İşleri 25. Bölge Müdürlüğü'ne ve Altınova Dikili Ovası Sulama Birliği'ne çiftçiler tepki gösteriyor.
Yüksek su faturası var, düzenli su temini yok
Çiftçilerin mağduriyetlerini anlatan Dikili Ziraat Odası Başkanı Mesut Taslak, “Dikili Ovası çok bereketlidir, çalışkan çiftçilerimiz yılda iki, hatta üç kez ürün hasadı yapabilmektedir. Ancak son yıllarda, özellikle bu sene çok büyük olumsuzluklarla karşılaştık” dedi. Birlik yönetiminin Dikilili çiftçilere emsallerinden çok daha yüksek fiyat tarifesi uyguladığını, üstelik bu yıl su ücretine yüzde 100'ün üzerinde zam yaptığını kaydeden Taslak, “Çiftçilerimizin tarlalarına su aktarımında problemler meydana geldi. Hidrantların çoğu bozuk, çatlak vanalar ve patlak borular sebebiyle sular tarlaların çoğuna ulaşamadan heba oldu. Bazı tarlaları ise su bastı, ürünler helak oldu” diye konuştu.
TONLARCA SU BOŞA GİTTİ
DSİ ile Altınova - Dikili Sulama Birliği'nin borularda bakım, onarım, yenileme yapmadığını vurgulayan Taslak, “Ayrıca açık su kanalları da temizlenmedi, üstünde ot bitti, yosun tuttu. Böylece hem su kaynağı boşa gitti, hem de suya ulaşamayan üreticilerimiz büyük mağduriyetler yaşadı. Ne yazık ki bu sorunlar aynen devam ediyor” diyerek, video ve fotoğraflarla vahim tabloyu gözler önüne serdi.
Susuzluktan çaresi kalan çiftçiye şimdide ceza gelecek
Tüm bunların üstüne çiftçilerin başka mağduriyetlerle de karşı karşıya kaldığını belirten Taslak, “Bazı çiftçilerimiz, hakkı olan suya ulaşamayınca, çaresizce yer altı sularına yöneldi. Ancak, taahhüt ettiği suyu ulaştırma görevini yapmayan birlik yönetimi çiftçinin mağduriyetini gidermediği gibi, bilakis sondajla artezyen kuyusu açmaya mecbur bırakılan çiftçilerimize bunu yaptıkları için ceza kesmek istiyor. Üstelik borç batağında olan çiftçimizin kaldıramayacağı ağırlıkta miktarlar söz konusu” dedi. Taslak, yılgınlığa kapıldığın birçok çiftçinin artık tarlalarını ekmekten vazgeçtiğini söyledi.
ÜRETİCİLER HAK ARAYIŞINDA
Dikili Sulama Birliği, DSİ 25. Bölge Müdürlüğü, Tarım ve Orman Bakanlığı'na yüzlerce imzadan oluşan dilekçeler verdiklerini, her platformda sorunları ifade ettiklerini vurgulayan fakat olumlu sonuç alamadıklarını belirten Taslak, başta bakanlık olmak üzere yetkililerden sorunlara çözüm bulmalarını istedi. Son olarak Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi CİMER'e başvuracaklarını bildiren Taslak, “Sonuç alamazsak bir yandan demokratik protesto eylemleri yapacağız, diğer yandan da hukuk mücadelesi başlatarak hakkımızı arayacağız” ifadelerini kullandı. Taslak, beş yıl öncesine kadar sulama birliği yönetiminin çiftçilerin oyları ile seçildiğini ancak kanunda değişiklik yapılarak birliğe memurlar atandıktan sonra yönetim sorunlarının arttığını da sözlerine ekledi.
Çiftçi borç batağına saplandı
Dikili Ovası'nda 59 dekarlık tarlada faaliyet gösteren çiftçi Salim Altıparmak da “Geçen sene sık sık borular patlayınca tarlayı su bastı, ürünlerim mahvoldu. Öyle ki, göle dönen tarlaya martılar yuva yaptı. Sonra da tarlamın 30 dekarı kurudu” dedi. Altıparmak, “Birlik yöneticilerine ben batıyorum, bankaya borcumu ödeyemedim, bu aksaklıkları lütfen düzeltin diye mağduriyetimi anlattım. Her seferinde haklısın dediler ama çözüm adına hiçbir şey yapmadılar. Borcumu ödeyebilmek için bir kez daha zirai kredi kullanmak zorunda kaldım” diye konuştu.
BU SENE BARAJ AÇILMAYABİLİR
Altınova Dikili Sulama Birliği Başkanı Mustafa Babür Çatalpınar iddia ve eleştiriler hakkında şu bilgileri verdi:
-Biz üzerimize düşeni yapıyoruz, bakım ve onarım çalışmalarını yapıyoruz. Ama en başta projeden ve imalattan kaynaklı hatalar, aksaklıklar var. Maalesef borular sık sık patlıyor. Geçen sezon 60 kez boru patlaması oldu.
-Bu tesisin sahibi DSİ. Onlar da değiştirmek ve düzeltmek için çalışma yapıyorlar. Sekiz kilometrelik bir hat olduğundan kolay iş değil. Herhalde bu sene çalışmalarını sonuçlandıracaklar.
-Susuzluğun sebebi sadece kanal ve boru sistemindeki çatlaklar ve patlaklar değil. Çok ciddi kuraklık yaşıyoruz. Yağışlar azaldığı için barajın doluluk oranı düştü.
2018'de baraj 50 milyon metreküp su tutuyordu. Bu oran gittikçe düştü ve geçen sezon 15 milyon metreküpe geriledi. Bu gidişle bu sene baraj açılmayabilir.
ZAMLAR DEVAM EDECEK
Çatalpınar, “Çiftçilerin ücret tarifesinin pahalı olması ve yüksek zam oranına tepki göstermesi hakkında ise “O zamlar devam edecek. Çünkü bunun işletme maliyeti var, keşifleri var, su miktarı var, gelen para giden para belli… Bazı çiftçi arkadaşlar şunu anlamıyor: Burası kar amacı güden ticari bir kuruluş değil, gelen para birliğin masraflarına ve yatırıma gidiyor. Mesela geçen sene bize 10 milyon para geldi, harcanan para da 10 milyon. Bizim tarifemizde suyun 1 tonu 47 kuruş. Bence çok ucuz.