Dikili Tarihinde Olaylar - 2
"Kükürt Gemisinde ki Patlama (28 Mayıs 1978)"
1800’lü yılların üçüncü çeyreğinde Dikili bir liman kasabası olarak anılmaya başlandı. Bu kimliğin kazanılmasında 2 olay karşımıza çıkar. İlki; Zeus Sunağı’nın Dikili rıhtımından gemilere yüklenerek götürülmesi sırasında limana gemilerin daha rahat yanaşması için Alman mühendislerce genişletilme çalışmasıdır. İkinci gelişme ise liman reisi olarak Kaptan İsmail Bey’in Dikili’ye atanmasıdır. O tarihlerden bu yana Dikili Limanı Türkiye’nin önemli ithalat ve ihracat limanları arasında yer almıştır.
Dikili Limanı zaman zaman halkın yüreğini ağzına getiren olaylara da tanık olmuştur. Birçok kişinin yaralanmasına hatta hayatını kaybetmesine de sebep olan durumlarda yaşanmıştır. Dikili’nin tarihinde unutulmaz olaylar arasında yerini alan bir kaza 28 Mayıs 1978 tarihinde Dikili Limanı’nda yaşandı.
Panama bandralı olup Yunanistan menşeli Hector isimli gemi, İspanya’dan aldığı yaklaşık 3000 ton kükürtü Dikili Limanı’nda kamyonlara yüklüyordu. Kükürt, o tarihlerde tarımsal alanda kullanılan bir maddeydi. Özellikle üzüm bağlarında verimi artırmak için kullanılıyordu. Dikili Limanı’nda kamyonlara yüklenen kükürt, Manisa, Salihli, Menemen civarında üzüm bağlarına naklediliyordu.
Tarihler 28 Mayıs 1978’i gösterdiğinde öğle saatlerine doğru geminin ambarından dumanlar yükselmeye başladı. Yangın kısa sürede çuvallara sıçrayarak büyüdü. Gemi personeli ilk etapta geminin içinde bulunan hortumlarla su sıkmayı düşündü. Ama daha ilk müdahalede açığa çıkan oksijenin etkisiyle kükürt patlaması yaşandı. Patlamanın etkisiyle 2 kişi denize düştü. Bir kepçe operatörü de bulunduğu yerde yaralandı. Hector gemisinin Yunanlı kaptanı da yaralananlar arasındaydı. Yaralılar, Bergama Devlet Hastanesi’ne sevk edildi. O gün limanda bulunan Sovyet yük gemisi söndürme çalışmalarına yardımcı olurken, Aliağa’dan gelen ‘Söndürme 1’ ve ‘Söndürme 2’ adlı gemiler gün boyunca köpük sıkarak yangını durdurmayı başardı. Olay anında bir kamyonun kasasında da yangın çıktı. Bu kamyon yanan yükünü boşaltarak Dikili’nin kuzeyine doğru ilerledi.
Hector adlı kükürt gemisi, yangından sonra yaklaşık 6 ay mürettebatı ile birlikte Dikili açıklarında demirledi. Daha sonra ise Aliağa Limanı’na çekildi. Kükürtün tarım arazilerine yetiştirilememesi sonucunda üzüm üretiminde mahsül kaybına da sebep oldu.
Foto: Yeni Asır 29 Mayıs 1978
Dikili tarihinde unutulmayan olaylar arasında yerini alan bu kazayı o tarihlerde olaya şahit olmuş vatandaşlarımızla yaptığımız röportajlarla sunmak istiyorum.
Muammer Kaan; "Ben gemi acentasında çalışıyordum. 1978’in yaz aylarıydı. Limanımıza zaman zaman gelip kükürt taşıyan Hector adlı gemide büyük bir patlama yaşandı. Vatandaşlar limana koştu. İlk müdahaleyi diğer gemiler yaptılar. Hatırladığım kadarıyla Pakistan asıllı bir mürettebat ağır yaralanmıştı. Bergama’ya sevk edildi" (22 Haziran 2020 tarihli röportaj)
Tamer Başeğmez; "Kükürt gemisi patladığı zaman taksicilik yapıyordum yemek saati olduğundan fazla yaralı olmadı. En ağır yaralı Yunanlı kaptandı. Adem Keskin ile birlikte hastaneye yetiştirdik. Bir de Tarık isimli Pakistanlı bir gemi çalışanı yaralanmıştı. Bir Türk hemşireyle evlendi. Dikili’de de evi var diye biliyorum" (6 Şubat 2021)
Foto: Yeni Asır 29 Mayıs 1978
İsmail Dere; "Bizim Ufuk Günay adlı çektirmemiz de aynı anda iskelenin diğer tarafında kömür yüklüyordu, patlama olunca rahmetli babam koşa koşa çektirmemize girip alel acele çapayı çekerek iskeleden uzaklaşıp açıkta demirledi, patlama diğer gemide kömür sıkışmasından olduğu söylendi sırada bir SSCB gemisi uzun müddet yangına müdahale etti ve söndürdü, Dikili İskelesi’nden Antur'a kadar deniz bembeyaz köpük köpük olmuştu" (6 Şubat 2021)
Hayrettin Özgür; "Bu gemi patlamasında yaralananlardan biriside rahmetli amcam Hayri Özgür idi. Uzun sure İzmir’de hastahanede tedavi gördü. İyileştikten sonra yine iskelede gemilerde çalışmaya devam etti.1984 yılında iskelede çalışırken geri geri giden bir kamyonun altında kalarak hayatını kaybetmişti" (6 Şubat 2021)
Abdullah Karagöz; "Dikili’nin üstünü bir toz bulutu kaplamıştı çevre ilçelerden ve İzmir'den sonduren1 ve söndüren 2 isminde söndürücü tekneler gelmişti. Kaptan olduğunu sonradan öğrendiğimiz bir personel havaya fırlamıştı" (6 Şubat 2021)
Ali Özcan; "Patlama olayı yaz aylarına doğru yaşandı. Benim 35 HK 516 plakalı kırmızı renkte Ford marka kamyonum yangın başladığında limandaydı. Kükürtü sarmış bekliyorduk. Yangın çıktı. Ben gemide ambara doğru bakıyordum. O sırada gemiden yangına müdahale etmek için su sıktılar. Bu suyun etkisiyle büyük bir patlama yaşandı. 2 kişi fırlayarak denize düştü. Benim kamyonuma da alevler sıçramıştı. Kasa yanmaya başlayınca Kadir Onur’la birlikte kamyonu olay yerinden uzaklaştırmak için harekete geçtik. Bir yandan kasadaki yanan kükürtleri kürekle çevreye zarar vermeyecek şekilde yola atarak kamyonu sürdük. Cumhur Kampın oraya kadar gittik. Bu kükürt zirai bir üründü. İzmir’e, Salihli’ye Manisa’ya üzüm bağlarına gidiyordu. Bende o yıllarda kamyonumla bu sevkiyatta çalışıyordum" ( 5 Şubat 2021 tarihli röportaj)
Gazanfer Erden; "Hector, gri renkte bir kükürt gemisiydi. Kamyonculuk baba mesleği, bende o tarihlerde babamla birlikte Dikili Limanı’ndan çeşitli ürünleri sarar taşımacılığını yapardık. Olay günü ben yoldaydım. Kamyonda radyodan son dakika haberi olarak duymuştum. Ertesi gün olayı Yeni Asır Gazetesi yazdı" (26 Ocak 2021)
Ömer Atik; "Ben o tarihlerde gece bekçisiydim. Olayı iyi hatırlıyorum. Önce gemiden dumanlar yükseldi, ardından kuvvetli bir patlama oldu. Denize düşenler, yaralananlar vardı. Yaralılar arasında Hayri isminde biri vardı. Daha sonraları limanda başka bir kazada hayatını kaybetti" (5 Şubat 2021)
Mehmet Güç; "Yanlış hatırlamıyorsam Nisan-Mayıs aylarıydı. Sıcak bir gündü. Evimizin balkonundan olayı bütünüyle gördüm. Önce gemide yangın çıktı. Yanan kükürte su döktüler. O müdahale ile birlikte patlama yaşandı. Havaya uçtu bir kişi. Yangın söndürüldükten sonra gemi 1 yıla yakın Dikili’de şimdiki Yakamoza doğru demirleyerek bekledi. Bir gün fırtınanın etkisiyle Polyak taraflarına sürüklendi. Burada karaya oturdu. Uzun bir süre sonra gemiyi aldılar" (8 Şubat 2021)
Zeki Çevik; "Ben o gün vinçte görevliydim. Hector adındaki gemi Panama bayraklıydı. Ben vinç operatörüydüm. Kükürtlerin yüklenmesi sırasında bir duman gördüm. Önce uyardım. Ama personel çalışmaya devam etti. Dumanlar iyice artınca müdahale ettiler. O etkiyle patlama oldu. Ben görgü tanıklarına göre vincin üstüne 2 metre yükselmişim, üstüme kapak düşmüş, bayılmışım o an. Gözümü açtığımda Bergama Hastanesi’ndeydim. Köprücük kemiğim kırıldı. En son taburcu olanlardan biriydim" (9 Mart 2021)
Foto: Yeni Asır 29 Mayıs 1978