Hint Okyanusu, Büyük Okyanus'un batı kısımları ile Kızıldeniz'de yaşayan, Süveyş Kanalı üzerinden Akdeniz'e 1990'lı yıllarda giriş yapan aslan balığı, son olarak Dikili Körfezi’nde göründü.
Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İlker Aydın, "Aslan balığının Antalya ve Muğla'nın ardından daha kuzeyde Seferihisar, Kuşadası, Karaburun gibi bölgelerde de kayıtları verildi. Biz de gerçekleştirdiğimiz araştırmalar esnasında öncelikle Dikili Körfezi daha sonra da Edremit Körfezi'nde aslan balığının kaydını vermiş bulunmaktayız" dedi.
ASLAN BALIĞI
Aslan balığının dört bir yanından fırlayan yüzgeçleri ve onların uzantısı iğneleri yele gibi boynunu sarıyor. Çizgileriyle zebrayı, renkleriyle leoparı andırıyor. Bu öyle bir zehir ki bir köpek balığını anında öldürebilir, bir insanı felç edebilir. Zehirli iğneleriyle büyük balıkları uzak tutarken, onu zararsız zanneden kendinden küçük balıkları da büyük bir iştahla yutuyor. Boyunun üçte ikisine kadar olan her türlü balığı yiyor. Yakalanan bir aslan balığının midesinden 50 farklı balık türünün kalıntıları çıkmıştı.
DÜNYANIN EN LEZZETLİ BALIKLARI ARASINDA
İştahının sınırı yok. Öyle ki daha çok yemek yiyebilmek için normal ölçülerinin 30 katına kadar şişebiliyor. 30 dakikada 20 balığı midesine indirebiliyor. Bu yüzden balıkçıların kabusu. ABD Ticaret Bakanlığı'nın hesaplarına göre, aslan balığı ülkenin balıkçılığına her yıl ortalama 138 milyar dolar zarar veriyor. Uzmanlar bu seri katil balığın ancak vurularak ve yenerek azaltılabileceğini vurguluyor. Dünyanın birçok yerinde zıpkıncı balık adamlar aslan balığı turnuvaları düzenliyor. Zehirli olmasına rağmen aslan balığı büyük protein kaynağı ve dünyanın en lezzetli balıkları arasında yer alıyor.
Denizlerdeki istilacı türlerle ilgili çalışmalar yürüten Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Avlanma Teknolojisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. İlker Aydın, devam eden projesi kapsamında, küresel ısınma ve iklim değişikliğiyle beraber Akdeniz'de yoğun olarak görülen aslan balığını Ayvalık açıklarında kayıt altına alarak uluslararası bir makale yayımladı.
Biyolojik istilaların sadece ekolojik değil, ekonomik ve yer yer sağlık sorunlarına da zarar verdiğini ifade eden Aydın, başta Süveyş Kanalı ve Cebelitarık Boğazı olmak üzere, her geçen gün artan insan etkilerinin Akdeniz'e giriş yapan yerel olmayan istilacı türlerin sayısını arttırdığını söyledi.
KAYALIKLARDA HAKİMİYET KURUYOR
İstilacı türlerden aslan balığının ılıman sularda yaşayan bir canlı olduğunu, kendisinden küçük balıkları yediğini, özellikle kayalıklarda hakimiyet kurarak başka türlere yaşama şansı vermediğini anlatan Aydın, bu türün zehirli olması nedeniyle hem ekosistemi hem de dalış turizmi alanlarını tehdit ettiğini ifade etti.
Bu türün avcısı olan orfoz ve lagos gibi türlerin azalması nedeniyle de aslan balığının hızla yayılmasının önüne geçilemediğini aktaran Aydın; “Aslan balığı diğer istilacı türlerden farklı olarak çok fazla zehir içermekte ama bunun yanı sıra ticari bir değeri de olduğu gözükmekte, tüketilebilmekte. Gitgide Süveyş Kanalı'ndan geçtikten sonra Akdeniz'de yayılarak ülkemizin sularına girmeye başladı. Aslan balığına ilişkin Antalya ve Muğla'nın ardından daha kuzeyde Seferihisar, Kuşadası, Karaburun gibi bölgelerde de kayıtları verildi. Biz de gerçekleştirdiğimiz araştırmalar esnasında öncelikle Dikili Körfezi daha sonra da Edremit Körfezi'nde aslan balığını kayıt altına aldık. Burada da küçük ölçekli balıkçılarla araştırmalarımız kapsamında buna rastladık. Önümüzdeki zamanlarda orada da Akdeniz'de olduğu kadar çoğalır mı bilmiyoruz ancak çoğalma ihtimali çok yüksek görünüyor. Uyum sağlama gücü çok yüksek bir tür, obur bir tür. O bölgedeki balıkçılığı ve ekonomiyi nasıl etkiler önümüzdeki günlerde göreceğiz" dedi.
"TİCARETİNİN YAPILMASI MÜCADELE İÇİN ÖNEMLİ BİR ARAÇ"
Aslan balığı ve bunun gibi birçok istilacı türün Akdeniz'e girmesinin en önemli nedeninin suların ısınması olduğunu ifade eden Aydın; “Özellikle Akdeniz'in kapalı bir havza oluşu suların daha fazla ısınmasına neden olmakta. Bu da ılıman sularda olan türlerin herhangi bir vasıtayla yeni besinler bulabilmek amacıyla göç etmesine neden oluyor. Aslan balığı da bunlardan bir tanesi. Özellikle Akdeniz Bölgesi'nde aslan balıklarının dikenleri kesildikten sonra etinin tüketilebildiğini öğrendik. Balık pazarlarında da temizlenmiş hali kilosu 30-35 lira civarında müşteri bulabilmektedir. Bu istilacı türlerle mücadele için önemli bir araç çünkü herhangi bir türün ticari oluşu balıkçının onu avladığında kazanç sağlayabilmesi anlamına gelmektedir. Bu açıdan aslan balığı evet tehlikeli ve zehirli ancak ekonomiye kazandırılabilecek bir tür. Bu masum olduğunun bir göstergesi değildir. Ama mücadele için bir fazla kozumuzun olduğunu söyleyebiliriz” sözlerine yer verdi.
BEKLENENDEN DAHA HIZLI GELDİ
İklim değişikliği, sulardaki ısınma gibi nedenlerde özellikle 2012'den sonra kısa sürede yayılan aslan balığı, İzmir kıyılarına kadar çıktı. Karaburun'da toplu halde görülmeye başlanan aslan balığının yayılmasını uzmanlar da yakından izliyor.
Adnan Menderes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Bilecenoğlu, "Ortam, yeni istilacı türlerin gelmesine gebe, çünkü Süveyş Kanalı açık. Burası açık olduğu sürece etkileri kestirilemeyen farklı canlıların Akdeniz'e, oradan da Ege'ye gelmesi muhtemel" dedi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Akyol ise "Önümüzdeki yıllarda bunu biz Çandarlı'da, Edremit'te de göreceğiz gibi gözüküyor. Kuzey'e doğru yayılmasını bekliyoruz. Balon balığı bu kadar çabuk gelmemişti ama aslan balığı beklenenden daha hızlı geldi" uyarısı yaptı.