Dikili’de Ulaşım...

***

Dikili çevresindeki üç kente, İzmir' e, Balıkesir'e ve Manisa'ya yaklaşık benzer kilometrelerde uzak bir yerleşim. Bu uzaklık bugüne kadar birçok konuda dezavantaj sağlamıştır.

Günümüzde daha kaliteli yollar, daha hızlı otomobiller, feribotlar hayatımızı kolaylaştırsa dahi kendi aracınız yok ise İzmir'e, Manisa'ya ve Balıkesir'e en az 3 saatte gidebiliyorsunuz. Geçmişten günümüze değişmeyen tek gerçeklik bu realite. Geçmişte ulaşım nasıldı?

Yazımızda bu konuyu mercek altına almak istedim. Osmanlı zamanında bazı seyyah ların anlatımlarında öğrendiğimiz Dikili'ye deniz yoluyla ulaşıldığı bilgisidir. Dikili, Ayazment (Altınova) ve Bergama arasında bir köy olarak kurulmuştu ve bu kentlerle bağlantı yolları günümüzdeki ile aynı güzergâhta oldukça kötü toprak yollardan oluşuyordu. Deve kervanları ve at arabaları eşya ve yolcu taşımacılığında etkindi. İzmir yönüne giden yol ise bugünkü güzergâhında değildi. Toprak yol özelliğine sahipti ve daha sapaydı. Aynı yol İzmir-Bergama ulaşımında da önemli bir niteliğe sahipti. Günümüz asfalt yolların 1970 sonrasında yapıldığını görmekteyiz.

Dikili ulaşım tarihinde çok önemli dönüm noktası sayılabilecek olay, rafa kaldırılan Soma-Dikili demiryolu projesiydi.

Soma madenlerinde çıkartılan kömürün, Dikili limanına ulaştırılması ile hazırlanan projede yolcu taşımacılığı da olacaktı. Bu demir yolu uzun vadede İzmir-Balıkesir demiryolu ile de kesişmiş olacaktı. Ancak yerel unsurlar ve deve taşımacılığı yapan kesimler bu projeye karşı çıktı. "Dışarıdan yabancılar gelecek, kızlarımızın, bacılarımızın namusu tehlikede" gibi kara propagandalar projeyi önce erteledi daha sonrada rafa kaldırdı.

Dikili'de deniz ulaşımı ise yolcu taşımacılığı nezdinde 1960'lı yılların ortalarına kadar devam eden İstanbul-İzmir vapur seferleri ile önemli bir yer tuttu. İzmir'de Pasaport iskelesinden hareket eden vapurlar, Foça, Dikili, Ayvalık, Edremit, Çanakkale ve son liman İstanbul olmak üzere yolcu taşırdı. Bu yolculuklar 1 gün, hatta havanın durumuna göre 2 gün bile sürebilirdi. Dikili'den İzmir'e yolculuk eden bir yolcu İstanbul'a gelen gemiyi bekler ve yolculuğa başlardı. Anlatılara göre yolculuğun en çekilmeyen tarafı Çandarlı açıklarına çıkıldığında yaşanır ve yolcuların birçoğu ciddi mide bulantısı yaşardı. Bu güzergâhta çalışan gemiler Saadet, Antalya ve Ülgen isimli gemilerdi.

İzmir-Dikili arasında kara yolculuğu asfalt yollar yapılana kadar 5 veya 6 saat sürerdi.

İlk defa İzmir-Dikili arasında otobüs seferleri Tarzan lakaplı Bademlili Mehmet Gün ve aile bireyleri ile gerçekleşmişti. 4 saate yakın süren bu yolculuklarda Kazıkbağları veya Menemen'de mola verilirdi.

Sabah yola çıkan araç akşam tekrar geri dönerdi. 1970'lerde Dikili-İzmir arası otobüs seferlerinde Aydıner şirketi hizmet verdi.

1985'den itibaren Dikili Belediyesi'nin de seferlere dâhil olduğunu görmekteyiz. İlk zamanlarda otobüsler Atatürk Meydanı'ndan hareket ederken daha sonra bugünkü Bülent Ecevit Meydanı'na yakın otogarın yapılmasıyla otobüsler garajdan hareket etmeye başladı.

1988 yılında S.S 68 Nolu Dikili Kooparatif'in kurulmasıyla Dikili-İzmir arasında bugün de devam eden yolcu taşımacılığı hayata geçmiştir.

Ayvalık-Dikili-Bergama güzergâhında Austin marka, üzerine eşya konulabilen otobüslerin hizmet verdiği yıllar 1960'lardan 1970 yılına kadar devam etti.

Ege firması olarak bilinen otobüsler 3 ilçe arasında ulaşımı sağlardı. Günümüze kadar ulaşan, 25 tane otobüsçünün Dikili Birlik adı altında birleşerek başlattıkları ulaşım hizmeti 1970 yılına dayanmaktadır. Daha sonra 1992 SS Bergama Dikili Ayvalık Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi olarak isim değişikliğine gidilmiştir ve halen çalışmalarını sürdürmektedir.

Seyahat özgürlüğü bir bireyin temel hak ve hürriyetleri arasında önemli bir yere sahiptir. Günümüz teknolojisi gerek yollar gerekse araçlar bakımından kentleri bir birine daha da yakınlaştırmıştır. Buna rağmen ulaşım uzun ve çileli olmaya devam ediyorsa mutlaka bunun arkasında plansızlık, yüksek fiyatlarda gezen yakıt bedelleri ve birçok detay sıralanabilir. Mesafeler ve yollar aynı kalsa da yakınlaşmak mümkün, önemli olan bunun için projeler üretmek.