"Cizre’den başlayan ve M.D. Anderson’a uzanan bir başarı öyküsü"

Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın Biyografisi ve Cerrahi Üroonkoloji, Robotik Üroonkoloji ve Endoüroloji alanında Türk Tıbbına Katkıları...

The Biography of Prof. Dr. M. Derya Balbay and Contributions to Turkish Medicine in the Field of Surgical Urooncology, Robotic Urooncology and Endourology.

 “A success story starting from Cizre and extending to MD Anderson”

Özet

Amaç: Türk üroloji tarihi içinde üroloji, üroonkoloji ve robotik üroonkoloji alanındaki tarihsel gelişmeler, Türk bilim tarihinin ilginç bölümlerinden birisidir.

Amacımız Cizre doğumlu, Yunak Merkez İlkokulu, Konya Maarif Koleji, Hacettepe Üniversitesi mezunu, ABD'de MD Andersen Kanser Merkezi'nde üroonkoloji eğitimi alan ve Türkiye'ye dönme kararlılığını ortaya koyan bilim insanı Prof. Dr. M. Derya Balbay'ın;

Ürooonkoloji, robotik üroonkoloji, endoüroloji alanındaki çalışmalarını ve Türkiye kaynaklı bilimsel çalışmalarını incelemek, genç nesillere tanıtmak ve biyografisini yazmaktır.

Tarihsel bilgiler: Ürolojinin, ürolojik cerrahinin, üroonkolojinin, robotik üroonkolojinin ve endoürolojinin Türkiye’de gelişimi, diğer tıp dallarında olduğu gibi, çağdaş tıp eğitiminin gelişmesi yanı sıra yurt dışında eğitim görerek, yeniden ülkesine dönen, çağdaş tıp teknolojilerini getiren bilim insanlarının gayretli çabaları ile olmuştur.

Tarihsel açıdan, Türkiye üroonkololoji alanındaki ilk uygulamaların bilgi ve teknik yöntemlerini (eksizyon, dağlama), 1465 yılında Şerefeddin Sabuncuoğlu’nun yazmış olduğu “Cerrahiyetü’l-Haniyye” adlı yazmada görüyoruz. “Üroloji’de Endoskopi” adlı kitabı 1955’de yazan, Türkiye’de çağdaş ürolojinin kurucusu Prof. Dr. Prof. Dr. Dr. Behçet Sabit Erduran’ın uzun erimli çabalarını da unutulmazdır.

Sonuç: Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılına geldiğimizde ise, dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de üroonkoloji ve robotik üroonkoloji alanında önemli ve ilerisi açık ilerlemeler sağlamıştır.

Türkiye’de bu ilerlemenin sağlanmasında, bilginin topluma ve Anadolu’ya yayılmasında, bazı genç, idealist ve çalışkan bilim insanlarının, ileri görüşlü çabaları ve liderlikleri yatmaktadır.

Bu bağlamda olmak üzere, Türkiye’de üroonkoloji ve robotik üroonkoloji alanında öncülük yapmış olan, genç bilim insanlarından birisinin de Prof. Dr. M. Derya Balbay olduğu görülmektedir.

Anahtar sözcükler: Üroloji, üroonkoloji, robotik üroonkoloji, endouroloji, Şerefeddin Sabuncuoğlu, Cerrahiyetü’l-Haniyye, Prof. Dr. Prof. Dr. Dr. Behçet Sabit Erduran, Üroloji’de Endoskopi, Prof. Dr. M. Derya Balbay.

-------------------------------------

--------------------------------

GİRİŞ VE AMAÇ

Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılına ulaştığı günümüzde, sağlık ve tıp alanında, tarihsel süreç içerisinde sağlanan gelişmede, özellikle “genito-üriner sistem hastalıkları” ve Çağdaş Üroloji Bilim Dalının gelişimi dikkat çekicidir.

Bu konu, ayrıca, Türkiye’de tıbbın ve tıbbi teknolojinin, “dünden - bugüne” ulaşılan aşamalarını göstermesi yanı sıra, geleceğe doğru bilimsel ilerlemelere de ışık tutması açısından önemlidir (1-8).

Ülkemizde, bu konudaki çalışmalar incelendiğinde;

a) Pek çok değerli hekim ve bilim insanının, özveri ve emekle topluma yapmış olduğu çağdaş sağlık hizmetlerini,

b) Yeni kuşakların eğitimine ve geleceğe yapılan katkıları,

c) Türkiye kaynaklı, uluslararası alanda değer bulmuş bilimsel çalışmaları,

d) Ayrıca medikal teknolojideki gelişmelerin uygulayımında liderlik yapıldığını görüyoruz.

Bu bağlamda;

Cumhuriyet döneminde yetişmiş, Uluslararası alanda tanınmış, Bilime ve insanlığa katkı yapmış, “Yenilik-Buluş-Girişimcilik" konusunda yetkinlik gösteren, Evrensel insan sağlığı ve hakları alanında değer üreten, İçinde yaşadığı toplumun sorunlarının çözümüne duyarlı ve çözüm üreten, Yurt içi ve yurt dışında tanınmış, Çok sayıda genç tıp ve bilim insanımızın varlığını görmek övgüye değerdir.

Amasyalı Cerrah Şerefeddin Sabuncuoğlu’nun, 1465 yılında yazmış olduğu, “genito-üriner sistem hastalıkları” ile ilgili bilgileri ve onkolojik cerrahide benign ve malign kitlelere “eksizyon” ve “dağlama” yapılmasını bildiren, ilk Türkçe bilimsel tıp yazması olan kitabından günümüze dek, Ülkemizde pek çok genç kuşak bilim insanı, hekim ve cerrahın çabaları ile üretilen bilimsel değer ve çağdaş teknolojilerin uygulayımında ulaşılan saygınlık giderek artmıştır (9-20).

Unutmamalıyız ki, Türkiye’de, son yüzyılda izlenen bu “bilim” ve “akıl” yolu; “Atatürk ve Cumhuriyet devrinin, kuşaklar boyu sürecek başarısının, bir simgesidir”.

Cumhuriyet devrinin açtığı Anadolu’daki okullarda “eğitim görerek” yetişmiş, genç değerlerimizden birisi de; Cerrahi Üronkoloji (1999), Robotik Üroonkoloji (2009) ve Endoüroloji alanında, yurtdışında “formal” eğitim gördükten sonra, Türkiye’de genç yaşında, pek çok hastanın sağlığına kavuşmasını sağlamış, üroonkolojide yeni teknolojilerin gelmesine katkı yapmış ve uygulamada yenilikler getirmiş, ayrıca çok sayıda üroloji uzmanının yetişmesine, bilimsel araştırma, uluslararası yayın, bilimsel etkinliklere katılımcılık ve akademik aşama yapmasına, bilginin paylaşımına ve Anadolu’ya yayılmasına katkı ve liderlik yapmış, aldığı ödüllerle Türkiye’nin adını duyurmuş olan Prof. Dr. M. Derya Balbay (Fotoğraf 1)’dır.

Fotoğraf 1. Prof. Dr. M. Derya Balbay.

Kendisinin bilimsel çalışmaları, son olarak “2023 SIU Seçkin Kariyer Ödülü” ile Uluslararası Üroloji Derneği (Societe Internationale de’Urologie) tarafından ödüllendirilmiştir.

Amacımız,

Cumhuriyetin 100 yılında, 1465 yılında Şerafeddin Sabuncuoğlu’ndan başlayarak, Cumhuriyet devri boyunca Türkiye’de, bilim ve teknoloji alanındaki gelişmelerin ışığında, yetişmiş ve topluma değer katmış bilim insanlarından birisi olan Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın biyografisini yazmak, “Üroloji, Cerrahi Üroonkoloji, Robotik Üroonkoloji ve Endoüroloji” alanında, Türkiye’ye ve bilime, “Türkiye kaynaklı” katkılarını incelemek, “Cizre’den başlayıp, MD Anderson Cancer Center’e” dek uzanan, ilginç yaşam öyküsünü, toplumun, ilgililerin ve gençlerin dikkatine sunmaktır. KISA TARİHÇE

Cumhuriyeti’nin 100. yılında, geçmişten günümüze, Türkiye’de “Üroloji, Cerrahi Üroonkoloji, Robotik Üroonkoloji ve Endoğroloji” dallarında ulaşılan güncel durumu daha iyi anlayabilmek için, Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet’in başlangıç yıllarında, bu alanlarda çalışan, çağını yakalamış, değer üreten ve iz bırakan, özverili kimi bilim insanlarını (cerrah, hekim) ve gelişmeleri, karşılaştırmalı olarak incelemek yerinde olacaktır:

Şerefeddin Sabuncuoğlu (1385-1470)

Türk tıp tarihinde, Cumhuriyet öncesinde, “genito-üriner sistem” hastalıklarılya ilgili “hekimler” ve “cerrahlar” dan; Amasyalı Cerrah ve Hekim Şerefeddin Sabuncuoğlu (1385-1470) ve 1465 yılında, dönemin “Anadolu Türkçesi” ile yazdığı, üroloji ile ilgili konuları ve renkli minyatürleri de içeren “Cerrahiyetü’l-Haniyye” adlı “yazması” dikkati çekmektedir (9-20).

Bu yazmada, onkolojik cerrahide benign ve malign kitlelere “eksizyon” ve “dağlama” yöntemlerinin (tekniğinin) belirtilmesinden günümüze dek, tıbbi teknoloji alanındaki gelişmelere bakıldığında, güncel olarak robotik üroonkoloji alanındaki ilerlemeler önem göstermektedir.

Bu nedenle, üroloji alanındaki güncel teeknolojilere bakarken, Şerefeddin Sabuncuoğlu’nun Endülüslü Zehravi (936-1013)’nin “Kitâbü'l-Tasrîf” adlı yazmasından yararlanarak yazmış olduğu “Cerrahiyetü’l-Haniyye” adlı yazmayı ve uygulanan teknikleri gösteren renkli minyatürleri de dikkate almak gerekir (Fotoğraf 2-9) (9-20).

Bu yazmada, diğer cerrahi konular yanı sıra, üroloji ile ilgili başlıca konular ve ilgili renkli minyatürler şunlardır:

İdrar retansiyonu, mesane irrigasyonu, ürolitiazis, varikosel, hidrosel, hermafroditizm, orşiektomi-penektomi, imperfore üriner kanal, meatus stenozu, hipospadias, penil ve skrotal lezyonlar ve sünnet teknikleri.

Ayrıca, Şerefeddin Sabuncuoğlu’nun, renkli minyatürlerine dikkatle bakıldığında izlenen, az görülen ilginç bir konu da, hekim ve cerrah olarak kendi görüntüsünü “Otoportre” çizmiş ve günümüze ulaştırmış olmasıdır.

Fotoğraf 2. Çocukta sirkumsizyon (sünnet) işlemi.

Fotoğraf 3. Çocukta meatus externus imperfore operasyonu.

Fotoğraf 4. Kastrasyon (kısırlaştırma) işlemi.

Fotoğraf 5. Hidroaselektomi operasyonu.

Fotoğraf 6. Mesane irrigasyonu işlemi.

Fotoğraf 7. Yetişkinde üretra dilatasyonu işlemi.

Fotoğraf 8. Hermafroditizm operasyonu tanımı.

Fotoğraf 9. Yetişkinde, üretrosistoskopi işlemi.

Sabuncuoğlu Ş. Cerrahiyyet’ül Hâniyye (1465) (İstanbul Millet Kitaplığı. Tıp, nr. 79/353).

Blochet E. Türkçe Yazma Eserler Kataloğu. 2. Cilt. Fransız Ulusal Kütüp (Paris), Yazma Eserl Böl, Paris, 1. C, 1932;402 +VIII, 2.C, 1933;314 (Sabuncuoğlu, Şerefeddin. Cerrahiyyet’ül Haniyye. Paris Bibliothéque Nationale. Supp Turcs, 1932,1933;693.

Dr. Andon Nafilyan Paşa (1831-1912)

1862 yılında, Askeri Hekimlerden Dr. Andon Nafilyan Paşa (1831-1912), üroloji alanında Fransa’da, Paris Tıp Fakültesi’nde eğitim görerek (1858-1862), idrar yolu hastalıkları uzman olmuştur.

Dr. Andon Nafilyan Paşa, görev aldığı İstanbul Haydarpaşa Askeri Hastanesi’nde, idrar yolu hastalıkları alanında, birçok askeri hekimin yetişmesini sağlamış, emekli olduğu 1910 yılına dek (79 yaşında) çalışmıştır (Fotoğraf 10). (21)

Fotoğraf 10. Dr. Andon Nafilyan Paşa (1831-1912). Paris’te eğitim görmüş, 1862’de İstanbul’a dönmüştür (ilk Üroloji Uzm).

1909 yılındaki “Üniversite Reformu” ile Osmanlı Askeri ve Sivil Tıbbiyeleri birleşmiş (Haydarpaşa, Darülfünun Tıp Fakültesi), Fransa’da eğitim görmüş, tıp ve cerrahideki yeni gelişmeleri görmüş, yenilikçi Cemil Topuzlu Paşa (1866-1958) (Fotoğraf 11) Dekan olarak görev almıştır (1909-1912).

Prof. Dr. Cemil Topuzlu Paşa birçok yenilik (reform) yapmış, cerrahi kliniğinin 4 yatağını “genito-üriner hastalar“ için ayırmış (daha sonra 20 yatak, 1913), 1909 yılında, Türkiye’de ilk “özerk üroloji birimi” kuruluşunun yolunu açmıştır.

Fotoğraf 11. Prof. Dr. Cemil Topuzlu ( (1866-1958). Paris’te cerrahi eğitimi görmüş, Türkiye’de çağdaş cerrahinin kurucusu.

Doç. Dr. Alexander Pappas (1877-1942)

1910 yılında, Dekan Cemil Topuzlu Paşa; İstanbul doğumlu, lise (1896), tıp ve üroloji uzmanlık eğitimini Fransa’da (Paris) yapmış olan Dr. Alexander Pappas’ı, Paris’ten İstanbul’a davet etmiş, Doçent olarak Üroloji Kliniğini kurmak üzere görevlendirmiştir (Fotoğraf 12).

Böylece, “Fransız Tıp Okulunda” eğitim gören Dr. Alexander Pappas tarafından, Prof. Dr. Cemil Topuzlu’nun liderliğinde, çağdaş anlamda ilk Üroloji Kliniği, İstanbul Tıp Fakültesinde, 1910 yılında kurulmuştur.

Dr. Alexander Pappas, 1910 yılından 1918 yılı sonlarına dek, İstanbul’da bu görevi yürütmüştür (Fotoğraf 13).

Dr. Alexander Pappas, Türk Üroloji tarihinde, çağdaş üroloji kliniğinin Tıp Fakültesi’nde kurulması, sonraki gelişmelere yön veren düzenlemeleri yapması ile önem taşır (21).

Dr. Alexander Pappas’ın ilk asistanları sırası ile;

– Dr. Behçet Sabit Erduran (1886 – 1980),

Dr. Bahattin Lütfi Varnalı (1887 -1957) olmuştur (22,23).

Dr. Behçet Sabit Erduran, Ekim 1917 günü, “üroloji eğitimi” görmek üzere Almanya’ya, Berlin’e gitmiştir

Fotoğraf 12. Doç. Dr. Alexander Pappas (1877 İstanbul – 1942 Atina). Haydar Paşa Tıp Fakültesi’nde, 1910-1918 yıllarında, Üroloji Kliniği’nin kurucusu olarak, görev yapmış, daha sonra Yunanistan Eğitim-Kültür (1926), Sağlık Bakanı (1927) olmuştur.

Fotoğraf 13. Prof. Dr. Cemil Topuzlu’nun Dekan olduğu dönemde Paris’ten getirilerek Üroloji Kliniğinin başına Doçent olarak atananmış olan ve (1910-1918) döneminde görev yapan Dr. Alexander Pappas ve çalışma arkadaşları (23).

Dr. Bahattin Lütfi Varnalı (1887 -1957) Dünya Savaşı yıllarında, toplumda yaşanan dalgalanmalar sonucu; Dr. Alexander Pappas, Atina’ya gitmiştir. Dr. Alexander Pappas’ın İik asistan Dr. Behçet Sabit Erduran üroloji eğitim için Berlin’e gitmiştir (17 Ekim 1917).

Bu dönemde (1918-1924), Darülfünun Tıp Fakültesi’nde üroloji hasta poliklinik hizmetini,

Asistan Dr. Bahattin Lütfi Varnalı tek başına yürütmüştür (7,21-23).

 İstanbul’un “işgali” (16 Mart 1919) sonrasında;

Fransız Dr. Decumout”, 5-6 ay süre ile (1921) çalışmalara katılmış, Üroloji Kliniğini yönetmiştir. “Dr. Bahattin Lütfi Varnalı hem asistan, hem de “tercüman” olarak yanına verilmiştir.”

Darülfünun Tıp Fakültesi Üroloji Polikliniği’nde hasta bakmış ve öğretim görevlisi olarak çalışmıştır (7,21-23).

Dr. Bahattin Lütfi Varnalı, 23 Ocak 1933 günü, İstanbul'da, Türk Üroloji Derneği’ni kuran 14 Üroloji Uzmanı arasında olup, Kurucu Başkan Prof. Dr. Behçet Sabit Erduran’dan sonra, “1936-1939” döneminde Başkanlık yapmıştır (21,22).

Prof. Dr. Behçet Sabit Erduran (1886 – 1980), Darülfünun Tıp Fakültesi Üroloji Kliniği Başkanı (1925)

Prof. Dr. Behçet Sabit Erduran (Fotoğraf 14), İstanbul Tıp Fakültesini bitirmiş (1905-1912), Balkan Savaşına katılmış (1912), “Üroloji Asistanı” olmuş (1913), I. Dünya Savaşı’na katılmıştır (25 Ağustos 191-18 Mart 1915).

Fotoğraf 14. Prof. Dr. Dr. Behçet Sabit Erduran (1886-11 Eylül 1980), “Ekim 1917- Eylül 1918” döneminde Berlin’de Üroloji eğitimi görmüş ve 1925 yılında, İstanbul Tıp Fakültesi 20 yataklı Üroloji Kliniğini kurmuş ve başkanlığını yapmış, 1933 Üniversite Reformu sonrası da bu görevini, 1956 yılına dek sürdürmüştür.

Daha sonra, “Ekim 1917- Eylül 1018” döneminde, Berlin’de, Prof. Dr. İsrael’in ve diğer uzmanların (Bier, Joseph, Ringler, Karewski) yanında cerrahi ve üroloji eğitimi görmüş, Charité ve Wirchov Hastaneleri’nde çalışmıştır (21-30).

İstanbul’a döndükten sonra (Eylül 1918), Tıp Fakültesi Cerrahi Kliniğine girmiş, Üroloji konusunda bağımsız çalışamayınca, ayrılarak, Gureba Hastanesi Üroloji (Bevliye) Kliniği’ne geçmiştir (Eylül 2018-1924) (Başhekim Dr. Neşet Osman Uzman, 1918-1921) (7).

Dönemin “geçerli görüşü”; “ürolojinin, cerrahi kliniği içinde yer alması” yönündedir ve Cerrahi Kliniği Başkanı Ord. Prof. Dr. Kerim Sebati Gürgün (1870-1942) de bu görüştedir (7,24,25)

1924 yılında Mustafa Kemal Paşa’nın ”taş yakınması” nedeniyle, Ankara’ya davet edilmiş olan Dr. Behçet Sabit Erduran, burada 1.5 yıl kalmıştır.

Bu arada, ilginç olarak, Askeri Hastane, Ankara Memleket Hastanesi (Baştabip), Ankara Sağlık Müdürlüğü görevlerini yapmış, çalışkanlığı ile üniversiteye dönüş yolunu açmış, 1925 yılında, isteği üzerine, İstanbul Tıp Fakültesi Üroloji Kliniği’nin kuruluşunu (30 yataklı), yapmak üzere atanmıştır (7).

Dr. Alexander Pappas’ın, görev yaptıktan sonra (1910-1918), Atina’ya gitmesiyle “Poliklinik” düzeyinde kalan İstanbul Tıp Fakültesi Üroloji Kliniği (1918-1924), bu kez “Alman Tıp Okulu’nda” eğitim görmüş olan Dr. Behçet Sabit Erduran tarafından, 1925 yılında, yeniden açılmış (30 yatak), Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk çağdaş Üroloji Kliniği olmuştur (22-25).

Başlangıçta, cerrahi girişimleri Dr. Orhan Apti (Kurtaran) (1877-1948)’nin kliniğinde yapabilmiş olmasına karşın, 1925-1933 yıllarında İstanbul Darülfünun Tıp Fakültesi Üroloji Kliniğinin Başkanlığını yürütmüştür (26-33).

“Üroloji’de Endoskopi” adlı yapıtını 1955 yılında yayınlamıştır (7).

Cumhuriyet Dönemi ve Dr. Behçet Sabit Erduran’ın, ilk üroloji asistanları;

Dr. Fuat Hamid Bayer ve Dr. Şefik Uras’dir (7). 1933 yılına dek Üroloji Uzmanı olanlar: Dr. Şefik Uras, Dr Fuat Hamit Bayer, Dr. Suphi Şenses, Dr. Saim Erkun, Dr. Celal Dinçer. 1933 - 1946 döneminde üroloji kliniğine asistan gelmemiştir (7). Prof. Dr. Fuat Kamil Beksan (1875-)

İstanbul’da, Gülhane Üroloji Kliniği; Almanya’da ( Berlin, Prof. Dr. Leopold Casper kliniğinde) eğitim görmüş olan Prof. Dr. Fuat Kamil Beksan tarafından kurulmuştur (1918) (Fotoğraf 15) (23,34 ).

Fotoğraf 15. Prof. Dr. Fuat Kamil Beksan (1875-. Gülhane Üroloji Kliniği’nin (1918) ve Üroloji Kliniği Dergisi’nin (1934-1940) kurucusudur. Asistanı Prof. Dr. Kemal Süleyman Serav (- 27.05.1970) Ankara’ya taşındıktan sonra Gülhane Üroloji Kliniğini (1939) ve AÜ Tıp Fakültesi Üroloji Kliniğini (1945) kurmuştur.

Prof. Dr. Fuat Kamil Beksan emekli olduğu 1941 yılına dek Gülhane Üroloji Kliniği Başkanı olarak görev yapmış ve yerine Prof. Dr. Kemal Süleyman Serav (- 27.05.1970) geçmiştir. 1941 yılında Gülhane Hastanesi, İstanbul’dan Ankara’ya taşınmıştır.

Üroloji Kliniği Dergisi, 1934-1940 yılları arasında, Prof. Dr. Fuat Kamil Beksan tarafından, emekli olduğu 1941 yılına dek yayınlanmıştır (7).

Prof. Dr. Fuat Kamil Beksan, Türk Üroloji Derneği (1933), Türk Tıp Tarihi Kurumu (6 Ekim 1938) Kurucu Üyesidir.

Şerefeddin Sabuncuoğlu ile ilgili makale yazan ilk Türk üroloji uzmanı Prof. Dr. Fuat Kamil Beksan’dır (1935) (9-11).

İstanbul’da, İstanbul Tıp Fakültesi (Çapa)’ve Gülhane’den sonraki dönemdeki üroloji kliniklerinin kuruluşunda; Prof. Dr. Gıyas Korkut (1967) (Cerrahpaşa), Prof. Dr. Atıf Akdaş (16.01.1986) (Marmara) görev almıştır.

Prof. Dr. Kemal Süleyman Serav (- 27.05.1970)

Prof. Dr. Fuat Kamil Beksan’ın yanında yetişen Prof. Dr. Kemal Süleyman Serav (- 27.05.1970) (Fotoğraf 16), Ankara’da Gülhane Üroloji Kliniği (1939) ile Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Kliniği‘nin (17 Ekim 1945) kuruluşunda görev almıştır (40 yataklı).

Fotoğraf 16. Prof. Dr. Kemal Süleyman Serav (.. 1970). Ankara’da Gülhane (19419 ve AÜTF Üroloji Kliniği’nin kurucusudur.

Prof. Dr. Kemal Serav’ın vefatı sonrasında, ABD’de üroloji üst eğitimi görmüş olan (1952) Prof. Dr. İhsan Günalp (1915- ) Üroloji Kliniği (AD) Başkanı olmuştur (1970-1986).

1959 yılında, “Üroloji I” kitabı (Dr. Kemal S. Serav, Dr. İhsan Günalp, Dr. Rahmi Gerçel) yayınlanmıştır (32,33).

Ankara’da, Gülhane ve Ankara Tıp Fakültesi’nden sonraki üroloji kliniklerinin kuruluşunda; Prof. Dr. Doğan Remzi (1962,1963) (Hacettepe) ve Prof. Dr. Mehmet Yardımcı, Prof. Dr. İbrahim Bozkırlı (Gazi) (1979,1982) görev almıştır.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Kliniği, kuruluşu ile birlikte üroonkolojik cerrahi girişimlerin yapıldığı bir yer olmuştur (31-35).

Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Üroloji Kliniği Robotik Cerrahi Birimi 1999 yılında Prof. Dr. M. Derya Balbay tarafından kurulmuştur.

1933 Üniversite Reformu ve Üroloji Bilim Dalı

1933 Üniversite Reformu ile İstanbul Darülfünunu yerine İstanbul Üniversitesi kurulmuş, Tıp Fakültesi, Almanya’dan Hitler rejiminden kaçarak Türkiye’ye gelen bilim insanlarının da katkıları ile Avrupa’nın ilgi ile izlenen tıp merkezlerinden birisi olmuştur. Bu dönemde İÜTF Dergisi önem kazanmıştır.

Cerrahi bölümü başkanı olan Prof. Dr. Rudolf Nissen (1896-1981), ortopedi, çocuk cerrahisi ve ürolojinin, cerrahi bölümü içinde kalmasını istemiştir. Bu koşullarda, Prof. Dr. Rudolf Nissen’in, bu tutumuna karşın, Prof. Dr. Behçet Sabit Erduran görevine devam etmiştir (7,27-30).

Örneğin, Almanya’da patoloji uzmanlık eğitimi görmüş, Gülhane (1904), İstanbul Tıp Fakültesi (1909), Türkiye’de patolojinin ve “kanser savaşının” kurucusu Prof. Dr. Hamdi Suat Aknar (1873-1936), 1932’de İsveç Nobel Komitesince “nominator” seçilmesine karşın, 1933 Üniversite Reformu’nda üniversiteden dışlanmıştır (36-38).

Bu ortamda, 1925-1933 döneminde olduğu gibi, 1933-1956 döneminde de Tıp Fakültesi Üroloji Kliniği (10 yatak, Şişli Çocuk Hastanesi) Başkanlığı görevini koruyan Dr. Behçet Sabit Erduran, bu görevi toplam 31 yıl yapmıştır (22).

Prof. Dr. Behçet Sabit Erduran, meslek yaşamı boyunca, Türkiye’de Tıp alanında “uzmanlaşmanın”, bilimsel gelişme açısından önemini “açıkça” belirtmiş, Üroloji Bilim Dalı, kendi başına bağımsız olsun istemiştir. “Prof. Dr. Behçet Sabit Erduran, Üroloji Bilim Dalının gelişmesi, gerekli saygınlığa ulaşması için çalışmıştır (7).

Bu amaçla, bilimsel yollarla, bilgisini paylaşarak, yayınlar yaparak, büyük uğraş ve emek verdiği görülmektedir.

1936-1940 yılları arasında, “Türk Üroloji Dergisi’ni” yayınlayan Prof. Dr. Behçet Sabit Erduran 1956 yılında yaş sınırı ile emekli olmuş, 11 Eylül 1980 günü vefat etmiştir (7).

Türkiye’nin büyük sanat elçilerinden ünlü viyolonist Ayla Erduran, Behçet Sabit Erduran’ın tek çocuğudur (7).

Türk Üroloji Derneği (23 Ocak 1933)

Türk Üroloji Derneği, 1933 yılında, İstanbul’da aşağıda belirtilen 14 Üroloji Uzmanının katılımı ile kurulmuştur:

Ali Eşref Gürsel, Bahattin Lütfi Varnalı, Besim Eneren, Behçet Sabit Erduran, Fevzi Taner, Fuat Hamid Bayer, Fuat Kamil Beksan, Hakkı Rüştü Hasip, İhsan Arif Derman, Mehmet Ali Oma, Saim Ahmet Erkun, Suphi Şenses, Veli Canidis'dir. (39)

Bu 14 kurucu üye ilk yönetim kurulunu seçmiştir.

İlk yönetimi kurulu ve görev dağılımı şöyledir:

Behçet Sabit Erduran, Başkan (1933-1936; 1958-1959), Fuat Kamil Beksan, 2. Başkan, Ali Eşref Gürsel, Genel Sekreter, Bahattin Lütfi Varnalı, Sayman, Fuat Hamid Bayer, Oturum Sekreteri (38).

Güncel olarak, Cumhuriyetin 100. yılında, Türk Üroloji Derneği, 90 yaşına ulaşmıştır ve bu çok değerlidir.

Türk Üroloji Derneği Başkanlığını daha sonraki dönemlerde; Dr. Bahattin Lütfi Varnalı (1936-1939; 1953-1957), Dr. İhsan Arif Derman (1939-1940), Dr. Orhan Lütfi Somer (1940-1946), Prof. Dr. Fuat Kamil Beksan (1946-1947) da yapmıştır (40).

Cumhuriyetin başlangıç döneminde;

İstanbul Tıp Fakültesi'nde Dr. Bahattin Lütfi Varnalı, Prof. Dr. Behçet Sabit Erduran (1886 – 1980), İstanbul Gülhane Askeri Tıp Akademisi'nde Prof. Dr. Fuat Kamil Beksan, Ankara’da Dr. Kemal Süleyman Serav (- 27.05.1970) (Gülhane, 1939) (AÜ Tıp Fakültesi, 1945) gibi çalışkan ve lider özellikleri olan hekimlerimizin öncülüğünde başlayan gelişim, Üniversiteler yanı sıra, Gülhane, Sağlık Bakanlığı, Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) , Vakıf ve Özel Sektör Hastaneleri ile Türkiye genelinde çok büyük aşamalar geçirmiştir (35,41-44).

Günümüzde, Türkiye’deki çağdaş bilimsel ilerlemelere koşut olarak, sivil toplum gücü (STK, NGO) ile özverili, “idealist” ve lider özellikli bilim insanlarının gayretleri, bu alandaki dernekleşme ve bilimsel dergi yayınında ilerlemeler sağlanması yanı sıra, toplumun “demokrasi kültürünün” gelişiminde de etkin olduğu görülmektedir.

Örneğin, Türk Üroloji Derneği’nin, eğitime ve “katılımcılığa” önem vermesinin bir göstergesi olarak, ürolojinin değişik konularında, üyeleri tarafından yazılmış, 51 adet, “Üroloji Kitabı” yayınlamış olduğu görülmektedir (45).

Ayrıca, Türk Üroloji Derneği’nin, kurumsallaşma kültürünü önemseyerek;

75. Kuruluş yılını (1933-2008) (2006-2008, Başkan Prof. Dr. Tarık Esen), 90. Kuruluş yılı ile Cumhuriyet’in 100. Yılını (1933-2023) etkinliklerle kutlamıştır (2022-2023, Onursal Başkan Prof. Dr. Ateş Kadıoğlu, Başkan Prof. Dr. Volkan Tuğcu). Türk Üroloji Derneği, Türk Androloji Derneği, Avrasya Üroonkoloji Derneği, Endoüroloji Derneği ve Üroloji Hemş Derneği, Türk Üroloji Dernekleri Sempozyumu (16-19 Mart 2023, Antalya) düzenlemiştir. 43. Dünya Üroloji Kongresi “Societe Internationale d’Urologie”, 32. Ulusal Üroloji Kongresi ile birlikte, yaklaşık 5 bin katılımla, ilk kez Türkiye’de (İstanbul, 11-14 Ekim 2023), Cumhuriyetin 100. yılında yapılmış ve kurul üyesi Prof. Dr. Selami Albayrak, şunları söylemiştir: “-Bu kongrenin Türkiye’de olması için 3 yıldır çalışmalar yapıyoruz” (Fotoğraf 17) (46). Yerel Kongre Düzenleme Kurulu: Prof. Dr. Ateş Kadıoğlu, Prof. Dr. Selami Albayrak, Prof. Dr. Ahmet Müslümanoglu, Prof. Dr. Ali Ihsan Tasci, Prof. Dr. Volkan Tuğcu, Prof. Dr. Levent Tuncay.

Fotoğraf 17. 43. SIU Dünya Üroloji Kongresi ilk kez Türkiye’de (İstanbul, 11-14 Ekim 2023, İstanbul Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı) yapılmıştır.

Üroonkoloji alanında; Türk Üroonkoloji Derneği (Prof. Dr. Atıf Aktaş, 1999, Ankara) ve Avrasya Üroonkoloji Derneği (Prof. Dr. Ali İhsan Taşçı, 2009, İstanbul) adı ile dernekler kurulmuştur.

Topluca, güncel olarak, aşağıda belirtilen dernekler ve çıkardıkları dergiler bulunmaktadır:

Türk Üroloji Derneği (23 Ocak 1933, İstanbul) (Türk Üroloji Dergisi, 1936-1940; 1975), Üroonkoloji Derneği (1999, Ankara) (Üroonkoloji Bülteni, 2002, İngilizce 2008), Avrasya Üroonkoloji Derneği (28 Mayıs 2009, İstanbul) (Yeni Üroloji Dergisi, 2004, 2008), Endoüroloji Derneği (1988, İstanbul) (Endoüroloji Bülteni, 2008), Türk Androloji Derneği (1992, İstanbul) (Androloji Bülteni, 1999), TÜRKÜROLAP (2005, Ankara): Türk üroloji laparoskopi eğitim grubunu, Prof. Dr. Yaşar Özgök, Gülhane Askeri Tıp akademisinde kurmuştur (Uluslararası Laparoskopi ve Robotik Cerrahi Derneği). Ürolojik Cerrahi Derneği (2010, Ankara) (Ürolojik Cerrahi Dergisi, 2014), Uluslararası Üroloji Araştırmalar Derneği (2022, İstanbul).

İstanbul’da, 1933 yılında, Prof. Dr. Dr. Behçet Sabit Erduran, Prof. Dr. Fuat Kamil Beksan ile

“Sivil ve Asker” 14 Üroloji Uzmanının liderliğinde toplanan, “Türk Ürolojisinin gizilgücü”;

Türk Üroloji Derneği’ni (1933) kurmuş, Üroloji Klinikleri Dergisi’ni (1934) ve Türk Üroloji Dergisi‘ni (1936) yayınlamaya başlamış olmaları çok değerlidir.

Başlangıçtaki bu çabalar, Cumhuriyetin 100. yılında, Türkiye’de çağdaş üroloji eğitiminin bilimsel ve teknolojik gelişiminde, “STK” olarak;

Dernekleşme ve Yurtdışındaki Kurumlarla entegrasyonda, Dergi çıkarma, Kongre, Sempozyum, Kurs düzenleme, Burs ve Ödül verme kültürünün gelişmesinde, Üyelerin iletişiminin gelişmesinde, Dünya ile eş zamanlı, yeni bilgi ve teknolojinin Türkiye’ye ulaşmasında,

– Akademik ve toplumsal yaşamda ilerlemeye,

Üniversitelerin gelişmesine ve ilerlemesine çok değerli katkı ve liderlik yaptığı görülmektedir. Türkiye’de Ürolojinin Anadolu’ya yayılması

Diğer tıp bilim dallarında olduğu gibi, üroloji bilim dalının, Cumhuriyet’in kuruluşu sonrasında, önce İstanbul’da (1909) başlayan kuruluş çalışmaları, süreç içinde Ankara’ya (7 Temmuz 1945), İzmir’e (2 Mart 1955) ve Anadolu’ya yayılmıştır.

“Anadolu’da bilim ateşini yakan, 7 Temmuz 1945’de kurulan Ankara Tıp Fakültesi olmuştur” (47).

Hacettepe Tıp Fakültesi (15 Temmuz 1963)’nin kurulması sonrasında, Prof. Dr. İhsan Doğramacı (1915-2010) Anadolu’da yeni üniversite ve tıp fakültelerinin açılmasına öncülük yapmıştır (48).

Cumhuriyetin Tıp geleneği ve göreneğinden yetişen hekimlerimiz Anadolu’ya, Cumhuriyete, Atatürk aydınlanmasına kol kanat germiş, her koşulda; bilimden ve laik Cumhuriyetten yana olmuşlardır.

Anadolu’da yeni üniversitelerin ve tıp fakültelerinin kurulması, Türk toplumunun sağlığının korunmasında, sosyal, kültürel ve “mental” gelişmesinde, büyük katkılar yapmıştır.

Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında Atatürk ve arkadaşları; öncelikle, Türk toplumunu uygarlık yolunda “çöküntüye” uğratmış olan ; “çocuk ölümleri, bulaşıcı hastalıklar ve cehalet” ile savaşmışlardır (37).

Günümüzde, İstanbul, Ankara, İzmir ile birlikte, Anadolu ve Trakya’nın başlıca merkezlerindeki 118 Tıp Fakültesi ve öğrencileri ile Türkiye’nin bilimsel, sağlık ve kültürel alanda gelişmesine önemli katkı yapmaktadır (49).

Tüm bu fakültelerin öğretim kadrosunda, diğer bilim dalları gibi, üroloji bilim dalları da aşamalarla kurulmuştur.

Güncel olarak, görüntüleme yöntemleri, lazer, dijital, robotik vb teknolojilerin getirdiği yeniliklerin ışığında, yurt içinde ve yurt dışında eğitim görerek Türkiye’de görev alan, çok sayıda genç kuşak ve nitelikli bilim insanlarının da katkıları ile üroloji alanında gelişmeler sağlamıştır.

Böylece, uluslararası alanda adını duyuran, ödül alan genç bilim insanları yetişmiş ve çağdaş tıbbın ve teknolojideki gelişmelerin öncüsü olmuşlardır.

Ankara’da 1924, 1925 yıllarında, Atatürk’ün Doktoru olarak görev yapan Prof. Dr. Behçet Sabit Erduran’dan sonra, 1939 yılında Prof. Dr. Kemal Süleyman Serav görev yapmıştır.

İlginç olarak, 1958-1961 yıllarında, Dr. Herbert B. Eckstein (1926-1986) (Fotoğraf 18), İhsan Doğramacı tarafından İngiltere’den davet edildiği Hacettepe Çocuk Hastanesinde, Pediatrik Üroloji alanında (çocuk üriner sistem taşları) çalışmış, cerrahi girişimler yapmış, Ankara’da çocuk cerrahisinin itici gücü olmuş, Anadolu’da taramalar yapmış, çocuklara sağlık hizmeti götürmüştür (50,51).

Fotoğraf 18. Çocuk Cerrahisi uzmanı Dr. Herbert B. Eckstein (1926-1986). Çocukluğu 1935-1950 yılları arasında Ankara’da geçmiştir. 1958-1961 yıllarında, Ankara’ya davet edilmiş, Pediatrik Cerrahi ve Pediatrik Üroloji Uzmanı olarak çalışmıştır. (İhsan Doğramacı’nın hocası Prof. Dr. Albert Eckstein (1891-1950) ve Çocuk Hast. Uz. Dr Era Eckstein’in oğludur).

Üroonkoloji ve Robotik Üroonkoloji alanındaki yapıtlar

Çoğu yurt dışında eğitim gören, genç ve idealist bilim insanlarının, Türkiye’ye dönerek yaptıkları gayretli çalışmalar ve liderlikleri sayesinde, diğer alanlardaki gibi, Cerrahi Üroonkoloji, Robotik Üroonkoloji ve Endoüroloji alanında da, düzeyli sağlık hizmetleri, değerli bilimsel çalışmalar, yayınlar yapılmıştır (35,52-54).

Örneğin, aşağıda yılı, yazarı ve adı bildirilen, Türkçe ve İngilizce kitaplar yayınlanmıştır:

1934’de, Dr. İhsan Arif Derman “Coffey Ameliyatının Kıymeti””Üreterosigmoidostomi, Robert Coffey, 1928”, 1955 yılında Dr. Behçet Sabit Erduran “Ürolojik Endoskopi”, 1956 yılında Dr. Aytolon Bozbora “Mesane Tümörleri”, 1960 yılında Dr. Erol Gürsel “Mesane ve Üreter Substisyon Pratikleri”, 1974 yılında Dr. Mahmut Kafkas “Mesane Tümörleri ve Tedavi Prensipleri”, 2002 yılında Dr. Aydın Mungan “Superficial Bladder Cancer”, 2011 yılında Dr. Aydın Mungan “Üroonkolojik Açık Cerrahi Atlası”, 2003 yılında Türk Üroloji Derneği “Mesane Kanseri Kılavuzu, EAU”, 2007 yılında Dr. Haluk Özen ve Dr. Levent Türkeri “Üroonkoloji”, 2012 yılında Dr. A. Erdem Canda “Bladder Cancer - From Basic Science to Robotic Surgery” Prof. Dr. M. Derya Balbay’In Özgeçmişi VE EĞİTİMİ

Öğretmen Babasının görevli bulunduğu Cizre’de, 11. Kasım 1961 günü doğan M. Derya Balbay’ın ilginç yaşam öyküsü böylece başlamakta, eğitimi için ailesinin de öngörüsü ve yardımı ile elde edilen akademik başarılar yanı sıra, “dünya tıp literatürüne geçen” “Türkiye kaynaklı“ bilimsel başarıları dikkati çekmektedir (Tablo I)

Tablo I. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın eğitimi ve görevleri.

Eğitim Aşamaları Görevleri Yıllar 

İlkokul Yunak Merkez İlkokulu 1967 - 1972 Orta Okul, Lise Konya Maarif Koleji 1972 - 1979

– Tıp Eğitimi Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi 1979 – 1985

– Üroloji Uzmanlığı Hacettepe Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı 1988 – 1992

(Tezi: Mesane transizyonel hücreli karsinomunun sağaltımında, intravezikal BCG uygulaması etki mekanizmaları (Hacettepe Üniversitesi Üroloji Anabilim Dalı, 1992)

– Öğretim Üyesi İnönü Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı 1992 – 2000

– Misafir Klinisyen Mayo Clinic Üroloji Bölümü 1994

– Misafir Klinisyen UT MD Anderson Kanser Merkezi Üroloji Bölümü 1994 – 1995

– USMLE Sınavı ve ECFMG Belgesi 1995

– Üro-onkoloji Uzmanlığı (Clinical Fellow) UT MD Anderson Kanser Merkezi Üroloji Bölümü 1996 – 1999

– Doç. Dr.  Ankara Numune Hastanesi Üroloji Kliniği (15 Kasım 1999) 2000 – 2003

– Klinik Şefi Ankara Atatürk Eğitim Araştırma Hast 1. Üroloji Kliniği 2003 – 2011

da Vinci robot eğitim programı:

“Certificate da Vinci Surgical System Off Site-Training Program for a Console Surgeon, Strasburg” 2009

– Prof. Dr. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD (7 Şubat 2008) 2008 – 2011

EMEKLİ 2011

– Prof. Dr. Memorial Şişli Hastanesi Üroloji Kliniği 2011 – 2017

Prof. Dr. Amerikan Hastanesi Üroloji Kliniği 2017 – Halen Prof. Dr. Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Kliniği 2018 – Halen Ailesi, Eğitimi ve Sosyal Yaşamı

Prof. Dr. M. Derya Balbay, Konya Ereğli nüfusuna kayıtlı Öğretmen bir ailenin çocuğu olarak, 11.11.1961 günü, Cizre’de doğmuştur.

Cizre Orta Okulu Türkçe Öğretmeni, Derviş Ali Balbay ve Havva Balbay’ın 4 çocuğundan birisidir.

M. Derya Balbay; Eğitim yaşamına, İlkokula Konya, Yunak’ta başlamış (1967), Liseyi (1979) Konya’da, Üniversiteyi (1985) Ankara’da büyük bir başarı ile bitirmiştir.

1986 yılında Devlet görevine giren Prof. Dr. M. Derya Balbay, Emekli olduğu 2011 yılına dek, devlet ve üniversite hastanelerinde, Türkiye’nin değişik illerinde görev yapmıştır.

1979 yılında öğrenci olarak geldiği Ankara’dan, 2011 yılında, İstanbul’a yerleşmek üzere ayrılmış, başlangıçta Şişli Memorial Hastanesi’nde (2011-2017) görev almıştır.

Güncel olarak, Amerikan Hastanesi ve Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi (2017-2023, halen) öğretim üyesidir.

Sosyal yaşam: Prof. Dr. M. Derya Balbay evli (Ecz. Nihal Balbay) ve iki çocuk babasıdır ( Merve ve Alp).

Yunak Merkez İlkokulu (Konya) (1967-1972) bitirmiştir. Konya Maarif Koleji’nde  (Konya Anadolu Lisesi 1974, Meram Anadolu Lisesi 1987) “parasız yatılı” (1972-1979) olarak okumuştur.

Konya Maarif Koleji, Eskişehir, İzmir (Bornova), İstanbul (Kadıköy), Samsun ve Diyarbakır Maarif Kolejleri ile birlikte 1955 yılında kurulan 6 Maarif Koleji’nden birisidir.

Maarif Kolejleri, yabancı dille eğitim yapmak üzere kurulmuş, sınavla öğrenci alan yedi yıllık ortaöğretim yapan, köklü eğitim ocağıdır (Fotoğraf 19,20).

Fotoğraf 19,20. Konya Maarif Kolej (Konya Anadolu Lisesi 1974, Meram Anadolu Lisesi 1987) amblemi ve Binası.

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi (1979-1985) 1980 ÖSYS’de en başarılı ilk 56 öğrenci içinde yer almıştır. Dr. M. Derya Balbay, Hacettepe Tıp Fakültesi’nde “TUBİTAK Bursu” almaya hak kazanmıştır. (Fotoğ 21). Birinci “Zorunlu görevini”, Gaziantep’te (3 Nolu Ünaldı Sağlık Ocağı) yapmıştır (1985-1987).

Fotoğraf 21. M. Derya Balbay’ın 31.08. 1985 günü almış olduğu HÜ Tıp Doktoru Diploması. Diplomada imzası bulunanlar; Sağlık Bakanı Doç. Dr. Mustafa Kalemli, Rektör Prof. Dr. Yüksel Bozer ve Dekan Prof. Dr. Doğan Taner’dir.

Üroloji Uzmanlığı (1988-1992)

Üroloji Uzmanlık eğitimini Ankara, Türkiye Yüksek İhtisas EA Hastanesi (1987-1988) ve

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD’da yapmıştır (1988-1992) (İnönü Üniversitesi adına).

Bu arada, Askerlik görevini Isparta Asker Hastanesi’nde yerine getirmiştir (1993).

Uzmanlık sonrası ikinci “zorunlu görevini” de Malatya İnönü Üniversitesi’nde yapmıştır (1992-1993).

Malatya İnönü Üniversitesi’nde (1992-1996)

 “Mayo Clinic” (Rochester, Minesota) ve “MD Anderson Cancer Center” de Gözlemci (1994-1995)

1994 yılında gönderildiği ABD’nde,

“Mayo Clinic” (Rochester, Minesota) ve “MD Anderson Cancer Center” (Houston, Texas) gibi önemli tıp merkezlerinde, toplam 1 yıl süre ile “gözlemci” olarak görevlendirilmiştir. USMLE Sınavı ve ECFMG Belgesi (1995)

Bu 1 yıllık sürede USMLE sınavını geçmiş, ECFMG belgesi almış (Fotoğraf 22), 1995 yılında Türkiye’ye dönmüştür.

Fotoğraf 22. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın 1995 yılında ABD’de USMLE Sınavına girerek kazandığı ECFMG Belgesi.

Üroonkoloji Eğitimi: Cerrahi Üroonkoloji Üst Uzmanlığı (Clinical Fellow) (1996-1999) (UT MD Anderson Cancer Center, Houston, TEXAS)

Ürolojik Onkoloji Bursu (Fellowship in Urologic Oncology) ile Üroonkoloji Üst Uzmanlık eğitimini, “MD Anderson Cancer Center”de, 3 yılda (1 Temmuz 1996-30 Haziran 1999) başarı ile bitirmiştir (Fotoğraf 23).

Prof. Dr. M. Derya Balbay, elde edebildiğimiz bilgilere göre, MD Anderson Cancer Center’i şimdiye dek bitiren ilk ve tek Türk’tür (Kaynak: M. Derya Balbay).

Fotoğraf. 23. BELGE: Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın “U.T.M.D. Anderson Cancer Center, Houston, TEXAS” da, Üroonkoloji “Fellowship in Urologic Oncology” (1 Temmuz 1996-30 Haziran 1999) Üst Uzmanlık eğitimini başarı ile bitirme Belgesi.

Robotik Cerrahi alanında gelişmeler

Günümüzde robotik cerrahi yöntemi; üroloji, genel cerrahi, göğüs cerrahisi, beyin cerrahisi, kalp damar cerrahisi, ortopedik cerrahi, plastik cerrahi, kulak burun boğaz cerrahisi ve jinekoloji cerrahisinde kullanılmaktadır (55,56)

Tıpta “devrim yaratan” teknolojik gelişmelerden birisi de “da Vinci” “tele robotik” cerrahi sisteminin uygulamaya girmesi, özellikle üroonkoloji alanında, hastalarda elde edilen çok iyi sonuçlardır.

Bu yöntem ile “minimal invaziv” bir yöntem ile dokulara en az zarar vererek cerrahi girişim uygulaması yapılır, ayrıca dar alanlarda uygulama kolaylığı, cerrahi girişim sonrası hastada daha hızlı iyileşme ve daha az yan etki sağlanır. Robotik Cerrahi giderek daha çok ilgi gören ve uygulamaya giren bir teknoloji olmuştur (57-62).

Dünya’da Ürolojide robotik cerrahide robotun en yaygın kullanıldığı alan radikal prostatektomidir.

İlk olarak 2000 yılında, Almanya’da Frankfurt Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi’nden Binder ve Kramer tarafından robotik yardımlı laparoskopik radikal prostatektomi (R-LRP) tanımlanmıştır (63-65).

Türkiye'de robotik cerrahi (robot yardımlı cerrahi), ürolojik cerrahi alanında ilk olarak 2005 yılında, Prof. Dr. Ali Rıza Kural tarafından, Florence Nightingale Hastanesi'nde uygulanmıştır (66-71).

Prof. Dr. Ali Rıza Kural, Türkiye’de ilk robotik ürolojik cerrahi programını, aynı yıl “İstanbul Robotik Cerrahi Merkezi’nde başlatmıştır (66-71).

Robotik Cerrahi alanında Eğitimi, çalışmaları (2008-2023) ve Türkiye’ye katkıları

Türkiye’de işlev kazanan ilk 5 robotun sorumluları ve bulunduğu kurumlar yıllara göre şöyledir:

Prof. Dr. Ali Rıza Kural, Florence Nightingale Hastanesi, İstanbul, 2005 Prof. Dr. Eyüp Gümüş, Ümraniye EAH, İstanbul, 2008 Prof. Dr. M. Derya Balbay, Ankara Atatürk EAH, Ankara, 2008. Prof. Dr. Ali İhsan Taşçıoğlu, Sadi Konuk EAH, İstanbul, 2008

Türkiye’nin ilk Robotik Cerrahları arasında yer alan Prof. Dr. M. Derya Balbay, 2009 yılından beri üroonkoloji alanındaki cerrahi girişimlerde robotik cerrahiyi kullanmaktadır.

Prof. Dr. M. Derya Balbay, “23-24 Şubat 2009“ günlerinde, Fransa’nın Strasburg kentinde düzenlenen;

”da Vinci robot konsol yönetimi” eğitim programına katılarak;

“Certificate da Vinci Surgical System Off Site-Training Program for a Console Surgeon” (Conducted Feb 23-24, 2009 IRCAD-EITS, Strasburg, France) belgesini almıştır (Fotoğraf 24).

Ankara’da ilk kez “da Vinci cerrahi robotu”, Şubat 2009’da Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne gelmiş, özellikle ürolojik kanserlerin cerrahi girişimlerinde giderek artan sıklıkla kullanılmıştır.

Ankara’daki ilk robotla ürolojik cerrahi girişim, Prof. Dr. M. Derya Balbay tarafından yapılmıştır (2009).

Bugüne dek, 1000’den çok sayıdaki Robotik Cerrahi girişimi gerçekleştirmiştir.

Ankara Atatürk EAH’de, Prof. Dr. M. Derya Balbay “gözetiminde”, da Vinci Robotik Cerrahi Eğitimi alanlar (Kaynak; M. Derya Balbay):

Prof. Dr. Ziya Akbulut, Prof. Dr. Ali Fuat Atmaca, Prof. Dr. A. Erdem Canda, Prof. Dr. Serkan Altınova, Prof. Dr. Ahmet Tunç Özdemir.

Diğer kurumlardan da Prof. Dr. M. Derya Balbay “gözetimine” da Vinci Robotik Cerrahi Eğitimi alanlar olmuştur.

Daha sonraki aşamada, başta 3 büyük ilde olmak üzere, ülkemizde giderek yaygınlaşmıştır.

Fotoğraf 24. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın katıldığı (“23-24 Şubat 2009) da Vinci robot konsol yönetimi eğitim programı. “Certificate da Vinci Surgical System Off Site-Training Program for a Console Surgeon Conducted Feb 23-24, 2009 IRCAD-EITS, Strasburg, France”.

Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın yurt dışında, da Vinci Robotik Cerrahi Eğitimi vermiş olduğu yerler (Kaynak: M. Derya Balbay)

Mısır, Kahire, 2012. Sistektomi, Mısır Kanser Enstitüsü Roboik Cerrahi birimi

(M. Derya Balbay, Memorial Hast ve A. Erdem Canda, Atatürk EAH)

Yunanistan, Atina, 2019. İstanbul Medipol Üniversitesi’nden “canlı yayın” ile Robotik Radikal Prostatektomi. Rusya, Ufa (Başkurdistan), 2023. Robotik yeni mesane yapımı: Kendi geliştirdiği teknik ile ”Endopelvic Fascia Sparing Radical Cystoprostatectomy”, ardından “Balbay’s Pouch” yapılması (72).

Prof. Dr. M. Derya Balbay, Türkiye’de Cerrahi Üroonkoloji, Robotik Ürolojik Cerrahi ve Endoürolojide, çok sayıda Üroloji Uzmanının eğitimine, yetişmesine, bilimsel yayın ve akademik aşama yapmasına katkı yapmıştır.

Türkiye’ye 1999 yılı sonunda, ABD’den dönen Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın aldığı görevler İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, Uzman (1999-2000),

– Ankara Numune Hastanesi 3. Üroloji Şef Yardımcısı (2000-2002),

– Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 1. Üroloji Kliniği Şefi (2003-2011),

– Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi (MKÜ) Tayfur Ata Sökmen Tıp Fakültesi, Prof. Dr. (2008-2011),

– Memorial Şişli Hastanesi Üroloji Bölümü, Şişli, İstanbul (2011-2017),

– Amerikan Hastanesi Üroloji Bölümü, Nişantaşı, İstanbul(2017),

Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı, Öğretim Üyesi, İstanbul (2018-). Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın Akademik Aşamaları

– 15 Kasım 1999 günü Doçent,

– 7 Şubat 2008 günü, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Profesörü (Fotoğraf 25),

– 1 Temmuz 2018 günü, Koç Üniversitesi Üroloji Profesörü.

Fotoğraf 25. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın 15 Kasım 1999’da Ankara’da Doçent olmasından 8 yıl 3 ay sonra, 7 Şubat 2008 günü Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi’nde Profesörlüğe yükseltilmiştir.

 Dergi Editörlüğü ve Yayın Kurulu Üyelikleri

– Turkish Journal of Medical Sciences (Üroloji Editörü ),

European Journal of General Medicine (Editorial Board),

– The Journal of Urology,

– British Journal of Urology International,

– Future Drugs Advanced Expertise Review,

Türk Üroloji Dergisi (Üroonkoloji Bölüm Editörü), S.B. Ankara EAH Tıp Dergisi, Yeni Üroloji Dergisi,

– Türk Hematoloji Onkoloji Dergisi,

Türkiye Klinikleri Dergileri, Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi,

– İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi,

– Türk Tıp Dergisi.

Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın Yaşamındaki Başarıları (Tablo II)

Tablo II. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın yaşamındaki başarıları.

 Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın Özgün “Orijinal” Bilimsel Çalışmaları (Tablo III)

Tablo III. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın Özgün “Orijinal” Bilimsel Çalışmaları.

Kongre Başkanlıkları

Prof. Dr. M. Derya Balbay, birçok kongrenin düzenlemesinde görev almış ve başkanlık yapmıştır (Tablo IV)

Tablo III. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın Kongre Başkanlığı.

1) 3. Avrasya Üroonkoloji Kış Sempozyumu ( 04-08 Şubat 2009, Girne KKTC), Derya Balbay, Çetin Dinçel

2) 2009 Antakya, Avrasya Uroonkoloji Kongresi (2009, Antakya), M. Derya Balbay, Turan Çaşkurlu

3) 11. Endoüroloji Kongresi (23-26 Nisan 2015, Antalya) M. Derya Balbay

4) 11. Avrasya Üroonkoloji Kongresi (3-5 Eylül 2021, Şanlı Urfa) M. Derya Balbay, A. Erdem Canda

Bilimsel Dernek Üyelikleri (Tablo IV)

Tablo IV. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın Bilimsel Dernek Üyelikleri.

Onursal Pozisyonlar:

Onursal Üyelikler (Tablo V)

Tablo V. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın Onursal Üyelikleri.

Uluslararası Prostat Forumu (The International Prostate Forum, IPF)

Uluslararası Prostat Forumu (IPF) ilk olarak, 1993’de, Japonya (Kiyato, Hiroki Watanabe), Türkiye (İstanbul, Atıf Aktaş) ve ABD (MD Anderson Kanser Merkezi, Richard Joseph Babaian)’deki üç üroloji bölümüyle başlamıştır (76,77).

İlk Toplantı; MD Anderson Kanser Merkezi Houston, Teksas, ABD (12–13 Mayıs 1993)’de yapılmıştır.

İkinci toplantı; Kyoto, Japonya (July 14–15 Temmuz 1994)’da yapılmıştır.

Onuncu toplantı; Kyoto, Japan (18–19 Kasım 2011)’da yapılmıştır (Burada, MD Anderson Kanser Merkezi Üroloonkoloj Öğretim Üyesi Prof. Dr. Richard Joseph Babaian ile görüşmemde; Dr. M. Derya Balbay’ın Üroonkoloji eğitimindeki “sıra dışı” başarısı, bilim insanı özellikleri, Türkiye’ye geri dönme kararlılığı için “takdirlerini” belirtmiştir.)

Forumun amacı; prostat hastalıkları ile ilgili yeni bilgilerin tartışılmasıdır (76-78).

Toplantı genellikle, her 2 yılda bir, üç bölgede dönüşümlü olarak yapılmaktadır.

Türkiye’de yapılan IPF toplantılarının sırası ve sorumluları şöyledir; 3. IPF (15,16 Haziran 1996, İstanbul) ve 6. IPF (4,5 Ekim 2002, Antalya) Prof. Dr. Atıf Akdaş, 9. IPF (8-10 Ekim 2009, İzmir) Prof. Dr. Ziya Kırkalı, 14. IPF (7 Ekim 2016, KKTC, Girne), 25. Ulusal Üroloji Kongresi (Türk Üroloji Derneği) içinde,

IPF Organizasyon üyeleri; Atıf Akdaş, Ziya Kırkalı, Derya Balbay ve A. Erdem Canda ve Dr. John Davis (77),

18. IPF (Sanal, 12-13 Aralık 2020, İstanbul) (Avrasya Üroonkoloji Derneği), M. Derya Balbay ve A. Erdem Canda (Fotoğraf 26) (76,77).

Fotoğraf 26. 18. Uluslararası Prostat Forumu (Int. Prostate Forum, IPF) (Sanal Forum, 12-13 Aralık 2020, İstanbul). (75,76).

Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın almış olduğu ödüller (Tablo V-VII) UTMD Anderson Kanser Merkezi, Klinik Stajyer Araştırma Ödülü, 1997

Balbay MD, Pettaway CA, Kuniyasu H, Inoue K, Ramirez E, Li E, Fidler IJ.

Atimik farelerin prostatında, yüksek derecede metastatik insan prostat kanseri, VEGF aşırı ekspresyonu.

(Highly metastatic human prostatic cancer growing within the prostate of athymic mice overexpresses VEGF).

Karl Storz Poster Ödülü, Üçüncülük Ödülü, 2007

Özdemir AT, Çimen HI, Altınova S, Atmaca AF, Şerefoğlu EC, Balbay MD.

Rahatsızlık indeksi, noktüri semptomnun, klinik olarak ne kadar önemli olduğuna karar vermede kullanılabilir.

(Bother index can be used in deciding how the symptom nocturia itself is important clinically).

European Association of Urology 1st Eastern Mediterranean Meeting.19-20 October, 2007, Antalya, Turkey.

En İyi Video Sunum Ödülü, 2010

Akbulut Z, Canda AE, Atmaca AF, Ozdemir AT, Asil E, Balbay MD.

Radikal sistoprostatektomi sırasında robot yardımlı laparoskopik genişletilmiş pelvik lenf nodu diseksiyonu: İlk Ankara deneyimi.

(Robot assisted laparoscopic extended pelvic lymph node dissection during radical cystoprostatectomy: Initial Ankara experience).

2nd Istanbul Robotic Urology Symposium, June 16-18. 2010, İstanbul, Turkey.

Karl Storz En İyi Poster Sunumu İkincilik Ödülü, 2010

Canda AE, Isgoren AE, Akbulut Z, Atmaca AF, Ozdemir AT, Balbay MD.

Robot yardımlı laparoskopik radikal prostatektomide aksesuar pudendal arterlerin korunması.

(Preservation of accessory pudendal arteries in robot-assisted laparoscopic radical prostatectomy).

EAU 6th South Eastern European Meeting (SEEM), October 1-2. 2010, İstanbul, Turkey.

Türk Üroloji Derneği Hizmet Ödülü, 2014

Balbay MD.

23. Ulusal Üroloji Kongresi 16-19 Ekim 2014 Gloria Golf Resort Hotel, Antalya.

İkinci Berlin Kimya Ödülü (En iyi poster sunumu), 2015

S. Çakmak, AE Canda, AF Atmaca, S Altınova, MD Balbay.

Tip 2 diyabetin robotik radikal prostatektomi sonrası postoperatif erken, orta ve geç dönem idrar kontinansına etkisi var mıdır?

(Does type-2 diabetes mellitus has an impact on postoperative early, mid-term and late-term urinary continence after robotic radical prostatectomy?)

EAU 11th South Eastern European Meeting (SEEM), Antalya, Turkey 6-8 November 2015.

“MD Anderson Cancer Center” Seçkin Mezun (Distinguished Alumnus) Ödülü, 2019

2019 yılı, “MD Anderson Cancer Center” Seçkin Mezun (Distinguished Alumnus) Ödülü Prof. Dr. M. Derya Balbay’a verilmiştir (Fotoğraf 27-31)

1 Kasım 2019 günü Prof. Dr. M. Derya Balbay tarafından; “Robotic Intracorporeal Studer Pouch Construction”(75) konusunda Huston’da Konferans verilmiştir (David A. Swanson M.D. Endowed Lecture Series: “14. Update on the Genitourinary Malignancies” Nov 1-2, 2019 UTMDACC, Houston, Tx, USA.

İlgili yayın: Balbay MD, Canda AE, Kiremit MC, Koseoglu E. Intracorporeal Studer Pouch Formation with Balbay's Technique Following Robotic Radical Cystectomy for Bladder Cancer: Experience with 22 Cases with Oncologic and Functional Outcomes. J Endourol 2020 Mar;34(3):273-280. doi: 10.1089/end.2019.0559. Epub 2020 Mar 3.

Fotoğraf 27 Prof. Dr. David A. Swanson adına, 1 Kasım 2019 günü, “MD Anderson Cancer Center” de Prof. Dr. M. Derya Balbay’a verilen Seçkin Mezun (Distinguished Alumnus) Ödülü.

Fotoğraf 28. 2019 yılında, ABD’de, “Anderson Cancer Center” Seçkin Mezun (Distinguished Alumnus) Ödülü Töreni ve Konferans “14th Update on the Management of GU Malignancies conference”: “Intracorporeal Studer Pouch Construction.”

Fotoğraf 29. 2019 yılında, ABD’de, “Anderson Cancer Center” Seçkin Mezun (Distinguished Alumnus) Ödülü töreni nedeniyle verdiği konferans “14th Update on the Management of GU Malignancies conference”: “Intracorporeal Studer Pouch Construction.”

Fotoğraf 30. 2019 yılında, ABD’de, “Anderson Cancer Center” Seçkin Mezun (Distinguished Alumnus) Ödül töreni:

Dr. Jose Karam (MD Anderson Üroloji), Dr. Matthew Campbell (MD Anderson Genitoüriner Medikal Onkoloji), Dr. M. Derya Balbay, Dr. Brian Francis Chapin (MD Anderson Üroloji)

Fotoğraf 31. Prof. Dr. M. Derya Balbay ile söyleşi. “Bu ödülü alan dördüncü kişiyim”. Winally Sağlık Haber. 10 Aralık 2019.

Uluslararası Üroloji Derneği (SUİ) “2023 Seçkin Kariyer Ödülü”

Cumhuriyetin 100. Yılında ve Türk Üroloji Derneğinin 90. yılında, İstanbul’da, 11-14 Ekim 2023 günlerinde yapılan 43. Uluslararası (Dünya) Üroloji Derneği Kongresi’nde (The Société Internationale d’Urologie, SIU) “2023 Seçkin Kariyer Ödülü” Prof. Dr. M. Derya Balbay’a verilmiştir (Fotoğraf 31-35).

SIU, 1907 yılında kurulmuştur, 129'dan çok ülkeden 10.320'den çok üyesi bulunmaktadır.

Prof. Dr. M. Derya Balbay, Ödül Töreninde; “Tamamı robotik ve kapalı yöntemle ince bağırsaklardan yeni mesane yapılması” konusunda konferans vermiştir (43. Dünya Üroloji Kongresi, 11-14 Ekim 2023, İstanbul (SUİ)

Konu ile ilgili yayın: Balbay MD, Canda AE, Kiremit MC, Koseoglu E. Intracorporeal Studer Pouch Formation with Balbay's Technique Following Robotic Radical Cystectomy for Bladder Cancer: Experience with 22 Cases with Oncologic and Functional Outcomes. J Endourol. 2020 Mar;34(3):273-280. doi: 10.1089/end.2019.0559. Epub 2020 Mar 3. PMID: 31731881.

Fotoğraf 32. Prof. Dr. M. Derya Balbay, Uluslararası Üroloji Derneği (SUİ) “2023 Seçkin Kariyer Ödülünü” almıştır

Fotoğraf 33. SUİ “2023 Seçkin Kariyer Ödülünü” Prof. Dr. M. Derya Balbay’a vermiştir (11-14 Eylül, 2023, İstanbul).

Fotoğraf 34. Uluslararası Üroloji Derneği (SIU, 11-14 Eylül, İstanbul)’nin, 2023 Seçkin Kariyer Ödülü nedeniyle, Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın geliştirdiği “Robotik radikal mesane cerrahisinde Balbay’s pouch - Balbay kesesi” konusundaki konuşması:

“Endopelvik fasyayı koruyan robotik radikal sistektomi sonrası, afferent halkanın anteriorda yeniden konumlandırılması için geliştirilmiş, antireflü mekanizmalara sahip Balbay Kesesi yapımı”.

 (Construction of Balbay's Pouch with enhanced antireflux mechanisms anterior repositioning of the afferent loop after endopelvic fascia sparing robotic radical cystectomy).

Fotoğraf 35. 2023 yılı Uluslararası Üroloji Derneği (SUİ)’nin “2023 Seçkin Kariyer Ödülü” Töreni (11-14 Ekim 2023, İstanbul).

Dr. Li-Ping Xie, Dünya Üroloji Derneği (SIU) Başkanı, Prof. Dr. M. Derya Balbay, Dr. Rajeev Kumar, SIU Seçilmiş Başkan ve Ödül Komitesi Başkanı.

Fotoğraf 36. 2023 yılı Uluslararası Üroloji Derneği (SUİ)’nin “2023 Seçkin Kariyer Ödülü” Töreni (M. Derya Balbay ve A. Erdem Canda) (11-14 Ekim 2023, İstanbul).

Fotoğraf 37. 2023 yılı Uluslararası Üroloji Derneği (SUİ)’nin “2023 Seçkin Kariyer Ödülü” Töreni (Prof. Dr. M. Derya Balbay, kız kardeşi Ecz. Dicle Balbay, Annesi Havva Balbay ve eşi Ecz. Nihal Balbay) (11-14 Ekim 2023, İstanbul).

PROF. DR. M. DERYA BALBAY’IN geliştirmiş OLDUĞU robotik cerrahi (üroonkoloji) teknikleri

Robotik cerrahi ve robotik üroonkoloji alanı, dünyada ve Türkiye’de yeni yeni fakat hızla gelişmektedir.

Yenilikçi, yaratıcı, girişimci (Innovative, inventive, entrepreneurship) düşüncesi olan bilim insanları, teknolojide yeni teknikler geliştirerek, sağlık alanında ilerlemelere, sanayiinin teknoloji geliştirmesine de katkı yapmaktadır.

Çünkü tıbbi teknoloji uygulanmasındaki gelişmeler, bu alanda yeterli eğitimi, deneyimi, birikimi olan hekimlerin bilgi, beceri ve girişimi ile sağlanabilir.

Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın bilimsel çalışmaları ve yayınları incelendiğinde, Robotik Üroonkolojik Cerrahi alanında; 2020, 2022, 2023 yıllarında, 3 ayrı önemli teknik yenilik yapmış olduğu görülmektedir (Tablo VI) .

Bu sonucun elde edilmesinde, Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın disiplinli, dikkatli çalışması ve eğitimin etkisi önemlidir.

Örneğin Prof. Dr. M. Derya Balbay, Türkiye’nin Konya Maarif Koleji ve Hacettepe Üniversitesi gibi önemli eğitim kurumlarını bitirdikten sonra;

1996-1992 da, “UT MD Anderson Cancer Center, Houston” da Üroonkoloji “Cerrahi Üroonkoloji eğitimi, 23-24 Şubat 2009’da, Strasburg’da, da Vinci robot konsol yönetimi eğitim almış, 2009’da, Ankara’da Robotik Üroonkoloji ve Ürocerrahi’nin ilk uygulamasını gerçekleştirdiği görülmektedir.

Tablo VI. Prof. Dr. M. Derya Balbay, Robotik Üroonkoloji alanında; 3 (2020, 2022, 2023) önemli teknik yenilik yapmıştır.

SEÇİLMİŞ YAYINLAR

Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın Üroloji, Üroonkoloji, Robotik Üroonkoloji ve Endoüroloji alanında yazılmış Kitap Editörlüğü, Bölüm Editörlüğü ve Çeviri Editörlüğü yanı sıra çok sayıda yabancı dergilerde çıkmış araştırma makalesi vardır.

 Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın, PubMed’de yayınlanmış 133 yayını bulunmaktadır (2007-2023).

Kitaplar

Fotoğraf 38. Balbay MD (Ed). Prostat. Güneş Tıp, Ankara, 2009;421.

Fotoğraf 39. Prostat Atlası (Balbay MD, Çev. Ed). Güneş Tıp Kitabevi, Ankara, 2008,

Seçilmiş Makaleler

SONUÇ Üroonkoloji ve robotik üroonkoloji alanındaki güncel gelişmeler, tarih içinde medikal teknolojilerdeki gelişmelerin doğal bir sonucudur. Örneğin, Türk Tıp kaynaklarında, Amasyalı Şerefeddin Sabuncu’nun 1465 yılında yazdığı Cerrahiyetü’l-Haniyye adlı “yazma” da, Onkolojik cerrahide benign ve malign kitlelere “eksizyon” ve “dağlama” tekniklerinin uygulanması önerilmiştir (20). Bu bağlamda, Türkiye’de ürolojinin, üroonkolojinin ve cerrahi ürolojinin teknolojik alanda gelişmesinde önemli dönüm noktalarından birsi de Prof. Dr. Dr. Behçet Sabit Erduran (1886-11 Eylül 1980), “Ekim 1917- Eylül 1918” döneminde, Berlin’de çağdaş anlamda Üroloji eğitimi görüp İstanbul’a geri dönmesiyle başlamıştır. Prof. Dr. Dr. Behçet Sabit Erduran, sırasıyla; Gureba Hastanesi (1918), İstanbul Darülfünun Tıp Fakültesi (1925-1933) ve İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi (1933-1956)’nde görev yaparak, Çağdaş Üroloji Kliniğini kurmuş ve 31 yıl yönetmiş, ayrıca 1955 yılında “Üroloji’de Endoskopi” adlı bir kitap yayınlamıştır (1-7, 21-30). Cumhuriyet’in 100. yılına gelindiğinde, Türkiye’de Üroloji, Cerrahi Üroonkoloji, Robotik Üroonkoloji ve Endoüroloji alanındaki gelişmelerin yolunun açılması geçen yüzyılın sonlarında başladığı görülmektedir. Tıp Fakülteleri ve sağlık bilimleri eğitimi alanındaki gelişmelere koşut olarak, İstanbul’dan doktorların, Avrupa ülkelerine uzmanlık eğitimine gönderilmeleri, Meşrutiyet dönemi (1876, 1908, 1909), sonrasında Atatürk’ün önderliğindeki Cumhuriyet’in kuruluş ve başlangıç yılları (1923, 1933) ile birlikte olmuştur. Güncel olarak, Türk Üroloji tarihi ile ilişkili kaynakları incelediğimizde; Cerrahi Üroonkoloji, Robotik Üroonkoloji, Endoüroloji alanında, değişik yollarla da olsa eğitim görmüş, girişimci, dünyadaki yeni gelişmeleri izleyen, Türkiye’ye değer katmış, dünya ile eşzamanlı uygulamalar yapılması için adımlar atmış, çaba göstermiş, liderlik yapmış, övgüye değer nitelikte, birçok genç kuşak girişimci bilim insanlarının varlığı dikkati çekmektedir. Bunlardan birisinin de, Üroonkoloji alanında, ABD’de “formal” eğitim görerek, Türkiye’ye dönmüş olan Prof. Dr. M. Derya Balbay olduğu görülmektedir. Prof. Dr. M. Derya Balbay, Cumhuriyet’in okullarında okuyarak yetişmiş, Konya Maarif Koleji’nde eğitim görmüş, üst düzeyde İngilizce öğrenmiş, kendisini geliştirmiş ve yetişmiştir (1979). Hacettepe Tıp Fakültesi eğitiminden geçmiş, Tıp Doktoru (1985), Üroloji Uzmanı olmuş (1992), ortaya koymuş olduğu bilimsel çalışmaları ile bu fakülteyi bitirenler arasında, içinde yaşadığı topluma ve ülkeye “değer” üreten, seçkin bir yer edinmiştir. ABD’ne giderek, önce USMLE (ECFMG) sınavını başarmış, sonra MD Anderson Kanser Merkezi’nde 3 yıl formal eğitim görerek Cerrahi Üroonkoloji Uzmanı (Clinical Fellow) olmuştur (1996-1999). Cumhuriyet’in 100. yılında, Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın, MD Anderson Kanser Merkezi Üroonkoloji Uzmanlık eğitimi görerek ve “erken dönemde” ülkesine dönüp, çalışmalarını sürdürmüş olması çok anlamlıdır. Çünkü bu yaklaşım, kendisinin “Türkiye kaynaklı” bilimsel ve teknolojik çalışmalarının yolunu açmıştır. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın, Prof. Dr. Richard Joseph Babaian’ın da belirttiği gibi; ABD’de, eğitim gördüğü yerin iyi koşullarına karşın, Türkiye’ye dönme kararlılığı göstermiş (1999) ve bilgisini, görgüsünü paylaşma erdemi içinde bulunarak, çevresindeki uzak-yakın meslektaşlarının, “moral-motivasyonunun” yükselmesine, “bilimsel anlamda ilerlemesine”, bilimsel araştırma, yayın ve akademik aşama yapmasına liderlik yaptığı görülmektedir. Prof. Dr. M. Derya Balbay; Ankara’daki Robotik Üroloji ve Robotik Üroonkoloji alanındaki çalışmaları ve uygulamaları, 2009 yılı başlarından bu yana ilk olarak başlatmıştır. Ankara ve İstanbul’da özveri ile çalışmış, kapsamlı sağlık hizmeti üretmiş, meslektaşlarının, bilim insanı olarak yetişmesine katkı yapmaya çalışmıştır. Prof. Dr. M. Derya Balbay, özellikle “mesane kanseri için robotik radikal sistektomi sonrasında intrakorporeal Studer kesesi oluşumu” üzerine, “literatürde” kabul gören kendi tekniğini (Balbay Yöntemi) geliştirmiştir (Endourol. 2020 Mart;34(3):273-280). Şimdiye dek Robotik Üroonkoloji alanında 3 yeni teknik geliştirmiştir (Tablo VI). Bu çalışmalarında, Hacettepe Üniversitesi, MD Anderson Kanser Merkezi, Koç Üniversitesi’nde gördüğü “çalışma disiplinini” ve “etik değerleri” korumuş, bilimsel ortam yaratarak, çevresinin eğitimine katkı ve liderlik yapmış olması değerlidir. 15 Kasım 1999 günü Doçent olmuş, 7 Şubat 2008 günü Profesörlüğe yükseltilen Prof. Dr. M. Derya Balbay, çalışma arkadaşları ile birlikte, Türkiye kaynaklı çok sayıda uluslararası yayın gerçekleştirmiş olması da değerlidir. Prof. Dr. M. Derya Balbay, Uluslararası düzeyde yapmış olduğu yenilikçi:“innovative”, “inventive” çalışmalarla, robotik üroonkoloji alanındaki teknolojinin gelişmesine katkıda bulunmuş, katıldığı bilimsel toplantılarda ve forumlarda Türkiye’yi en iyi biçimde temsil etme becerisi göstermiştir. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın, meslek yaşamı boyunca, Türkiye’de Prof. Dr. Atıf Aktaş’tan, ABD’de Prof. Dr. Richard Joseph Babaian’a dek, yanında çalıştığı hocalarının ve çalışma arkadaşlarının sevgi ve saygısını kazandığı görülmektedir. Prof. Dr. Richard Joseph Babaian (ABD), Prof. Dr. Hiroki Watanabe (Japonya) ve Prof. Dr. Atıf Aktaş (Türkiye)’ın öncülüğünde başlayan Uluslararası Prostat Forumu’nun (IPF) (1993), sonraki yıllarda Türkiye’nin temsilinde (Prof. Dr. Ziya Kırkalı’nın ABD’ye gitmesi sonrası) görev almıştır. Böylece, Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın, “ABD-Japonya-Türkiye” arasında, ”bilim köprüsü” kurulmasında yer aldığı görülmektedir (75,76). Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın, paylaşımcı, ılımlı, “hümanist” kişiliği, “yenilik-buluş-girişim” odaklı çalışması, “iş disiplinini” koruması, koşulları ve çevresini “olumlu” değerlendirmesi, tıbbi “teknik ve teknolojiyi geliştirme yönündeki çabası, başarısındaki önemli etkenler olduğunu, genç kuşaklar tarafından örnek alınması gerektiğini düşünüyorum. Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın “Cizre’de başlayan ve MD Anderson’a uzanan ilginç yaşam çizgisi”, ülkemizdeki eğitim çağındaki genç kuşaklar ve genç bilim insanları için öğretici, “ufuk açıcı” ve güzel bir örnektir. Prof. Dr. M. Derya Balbay, bu çalışmalarından ötürü, uluslararası ödüller almış, son olarak, 2023 yılı SIU Seçkin Kariyer Ödülü”, Uluslararası Üroloji Derneği (Societe Internationale de’Urologie) tarafından, İstanbul’da yapılan toplantıda kendisine verilmiştir. Sonuç olarak, Robotik Üroonkoloji gibi henüz dünyada yeni gelişen teknolojik bir alanda, Türkiye’den Prof. Dr. M. Derya Balbay’ın bügüne dek ortaya koyduğu “innovative”, “inventive” yaklaşım, yakın gelecekte daha üst düzeydeki, Türkiye kaynaklı yeni uygulamaların habercisi olduğunu söyleyebiliriz. İnanıyorum ki, Cumhuriyet’in yüzüncü yılına ulaştığımız günümüzde, Türkiye’nin aydınlık yüzünü oluşturan üst düzeydeki, bilimsel, eğitsel, sosyal ve ekonomik kuruluşları, kurumları, üniversiteleri; önceki tarihsel değerlerde olduğu gibi, son yüzyılda yetişen, Türkiye’de ya da dış ülkelerde görev yapan, uluslararası kabul gören, özellikle Türkiye kaynaklı bilimsel ve teknolojik değer üreten, genç bilim insanlarına ve değerlerine olan ilgisini, gözetimini arttıracak, bunların daha çok tanınması, toplumda karşılık bulması, gençlere örnek olması ve daha çok saygınlık görmesini sağlayacaktır.

---------------

Kaynaklar

Erduran BS. Yirminci asırda modern üroloji ve Türkiye’de ürolojinin tarihçesi. Türk Üroloji Dergisi 1936;1:103-120. Erduran BS. Ürolojinin dünkü ve bugünkü durumu, Üroloji Neşriyatım (1921-1953). İstanbul: Cumh Matb, 1954;279. Erduran BS: Tıp dünyasında ve Türk tababetinde üroloji tarihçesi. Dirim 1974;49:184-187, 267-270, 230-234, 321-324. Kahya E. Üroloji Tarihi. Ankara: Alkan Matbaası, 1982;139. Solok V, Akkılıç M. Cumhuriyetin 50. yılında Üroloji Kliniği ve Türk Ürolojisi… Cerr. Tıp Fak. Derg 1973;4:338-345. Solok V: Prof. Dr. Behçet Sabit Erduran (1886-1980). Türk Üroloji Derg. 1980;4:153-158. Solok V. Behçet Sabit Erduran, Üroloji kliniğinin kuruluşu (25'inci ölüm yılı. Türk Üroloji Dergisi 2006;32(2):153-161. Yaman LS, Baltacı S. Üroloji tarihine bir bakış. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 1996;49(4):181-183. Beksan FK. “Die Urologie in der Türkei vor 5 Jahrhunderten. Besprechung des Handbuches der chirurgie von Şerefeddin Sabuncuoğlu”, Zeitschrift für Urologie (Berlin-Leipzig) 1935;5(29);423-434. Beksan FK. “Sabuncuoğlu Şerefeddin”. Türk Üroloji Kliniği 1935;2(3):206-211. Beksan FK. Cerrah Şerefeddin Sabuncuoğlu Eseri Zehravi Eseriî İle Mukayesesi. Türk Tıb Tarihi Arkivi, 1939;III(11):96-101. Kendirci M, Kadioglu A, Boylu U, Miroglu C. Urogenital surgery of the 15th cent in Anatolia. J Urol 2005;173(6):1879-82. Canda MŞ. “Türkiye’de Nöropatolojinin Gelişimi ‘Dünden Bugüne”, Türkiye Ekopatoloji Dergisi, 11/3, (2005):97-100. Canda MŞ. Geleceğin Üniversiteleri I, II. Medimağazin, 09.11.2009. Canda MŞ. Türkiye'de Tıpta Çağdaşlaşma Çabaları. Ajans Bakırçay 03.06.2022. Canda MŞ. Amasyalı Şerafaddin Sabuncuoğlu ve Cerrahiyetü'l-Haniyye'nin önemi (1468)… Ajans Bakırçay 18.10.2022. Canda MŞ. Şerefeddin Sabuncuoğlu ve Amasya Darüşşifası Kongresi. Ajans Bakırçay 05.12.2022. Michaleas SN, et al. Şerefeddin Sabuncuoğlu: A Pioneer Surgeon of the Ottoman Era. Erciyes Med J 2020;42(3): 350–3. Uzel İ. Şerefeddin Sabuncuoğlu, Cerrahiyetü'l-Haniyye (2 Cilt), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1992. Verit FF, Kafali H. The oncol surg. of Serefeddin Sabuncuoglu in the 15th century. Eur J Surg Oncol 2005;31(7):803-4. Solok V. Osmanlı Dönemi Ürolojisi’nde üç isim. Türk Üroloji Dergisi 2010;36(3):219-225. DOI: 10.5152/tud.2010.020. Gürkan Kİ. Gureba Hastanesi Tarihçesi. Bezm-i-alem Val Sultan Vakfı El kitapları:4, İstanbul: Özışık Matbaası, 1967;168. Karabay K. İstanbul üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Üroloji AD’nın 50.yılı. Türk Üroloji Dergisi 1994;20(1):114-126. Solok V. Türk Ürolojisinin Temel Taşları ve Gelişmesi – II. Ürotürk Şubat 2007;3: Göksoy E. Müderris (Ord. Prof.) Dr.Kerim Sebati Gürgün (1870-1942) - Ölümünün 75.Yılında Yaşamı, Hizmetleri Eserleri, Türk Cerrahisine Katkıları. Yeni Tıp Araştırmaları Dergisi, 2018;24; 153-199. Erduran BS: Tıp dün.., Türk.üroloji.tarihçe. Dirim 1974;49 (4):184-187, 49;4(5):267-270, 49;4(6):230-234, 49;4(7):321-324. Solok V. Uluslararası üroloji birliğinin kuruluşu, I ve II kurultayları ve Osmanlı hekimleri. CTF Dergisi 1975;6:127–36. Erduran BS: 20. asırda modern uroloji ve Türkiye’de uroloji tarihçe. Türk Ürol Derg 21.101-111,1995/1936;1(2): 103-120. Solok V, Çek M. History of urology in Turkey. Eur Hist Urol 1999;6:69-87. Solok V. Türkiye de ürolojinin tarihçesi. Aktüel Tıp Dergisi 2002;7:1-4. 14. Özden A. Türk Tıbbının Tarihi. Güncel Gastroenteroloji 2017;21(2):251-256. Serav K, Günalp İ, Gerçel R. Üroloji I. (Genel kısım), 1. bası,1959, Ankara: Yeni Desen Matbaası. 1959 Yaman LS, Baltacı S. Üroloji tarihine bir bakış. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 1996;49(4):181-183. Bedük Y. Ankara Üniv. TF Üroloji AD Üroonkoloji Ünitesi. https://cms.galenos.com.tr/Uploads/Article_8639/29-30.pdf Bedük Y. Türkiye’de Üroonkoloji Tarihçesi: Mesane Tüm. Üroonkoloji Bülteni 2015;14(1):46-49. DOI: 10.4274/uob.295. Canda MŞ. Prof. Dr. Hamdi Suat Aknar’ın ve çalışmalarının, ölümünün 70. yılında, Türk Tıp Tarihi açısından güncel önemi. Türkiye Ekopatoloji Dergisi 2006; 12 (1): 1-10. Canda MŞ. Turkish Medical Pathology History I: Hamdi Suat Aknar (1873-1936)Nobel Tıp kitabevi 2022;486. Canda MŞ. Prof. Dr. Hamdi Suat Aknar ve Nobel Ödülü "Nominatörü" Seçilmesi. Ajans Bakırçay 20.04.2022. https://www.euphemiamuzayede.com/urun/5941938/turkce-ingilizce-davetiye-turk-uroloji-dernegi-istanbul-1933tabip Türk Üroloji Derneği (1933). Tarihçe. https://uroturk.org.tr/menu/5/tarihce Yaman SL, Baltacı S. Üroloji tarihçesine bir bakış. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 1996;49(4):181-83. Erduran BS. Ürolojinin dünkü ve bugünkü durumu, Üroloji Neşriyatım. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası. 1954;172-180. Kahya E. Üroloji Tarihi, Doktora Tezi, 1971. Serav K, Cünalp i, Gerçel R. Üroloji I. (Genel kısım), 1. bası, Yeni Desen Matbaası. Ankara, 1959. https://www.uroturk.org.tr/yayinlar/388/tud-yayinlar (İHA, SAĞLIK - 14 Ekim 2023) Özden A. Anadolu’da Bilim Ateşi. Güncel Gastroenteroloji 2017;21(4):257-259. Canda MŞ. Prof. Dr. Enver Hasanoğlu’nun Türk Tıbbına ve Yüksek Öğretimine Katkısı / Enver Hasanoğlu: “Bilim, Yönetim, Yükseköğretim: Kerkük’ten Başlayan Bir Başarı Hikayesi” İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi 2018;8(2):77-86. Odabaş O. Türkiye Tıp Fakülteleri. 2023.STED 2023;32(1):37-61 Canda MŞ. Cumhuriyetin 100. Yılında, Çağdaş Tıp Eğitiminin.. Türkçe yazılı kaynakların önemi. Ajans Bakırçay 27.12.2022. Kalyoncu AF. Anadolu Bozkır’ında bir Alman Profesör. Fikir News 11 Şubat 2020 Salı. Tekgül S. “Türk Ürolojisine Yön Verenler: Yaşam Boyu Başarı Ödülü: Prof. Dr. A. Haluk Özen. Ürolojik Cerr. Der. Ank, 2010. Mungan A. Üroonkolojik Açık Cerrahi Atlası. HÜ Hast. Basımevi, Ankara, 2011. Canda AE (Ed). Bladder Cancer-From Basic Science to Robotic Surgery. InTech Janeza Trdine, Rijeka, Croatia, 2012. Alcan AO, Soyer Ö, van Giersbergen MY, Solak M, Yoltay HE. Hemşirelerin Robotik Cerrahi Konusundaki Görüşlerinin İncelenmesi. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2019;5(1):5-9. doi:10.30934/kusbed.440490 Can O, Altunrende F, Küçük EV, Kadıoğlu A (Eds). Robotik Cerrahinin Ürolojide Dünü, Bugünü ve Yarını. Türk Üroloji Derneği, İst. https://www.uroturk.org.tr/urolojiData/Books/852/robotik-cerrahinin-urolojide-dunu-bugunu-ve-yarini.pdf Atug F, Castle E, Woods M, Davis R, Thomas R. Robotics in Urologic Surgery: An Evolving New Tech. IJU 2006;13(7): 857 Atug F, Castle EP, Woods M, Srivastav SK, Thomas R, Davis R. Transperitoneal versus extraperitoneal robotic-assisted radical prostatectomy: is one better than the other? Urology 2006;68:1077-81. doi:10.1016/j.urology.2006.07.008 Şencan A. Günümüzde çocuk cerrahisinde robotik cerr yeri, gelecek içi perspektifler. Çocuk Cerr Derg 2016;30:277-82. Ateş U, Ergün E, Göllü G, Türedi B, Bahadır, K, Çakmak AM.. Robotik cerrahinin ülkemizdeki yaygınlaşma süreci ve önündeki engeller. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi 2017;4:248-253. Özkan A, Sarıkaya AF, Canda AE, Özgök İY. Robotik cerrahide eğitim (Apaydın E, ed). Robotik Üroloji. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021;7-9. Kılınç Akman E, Balcı F, Kanan N. Robot yardımlı Cerrahi Girişimlerde İkinci Güvenli Cerrahi Kontrol Listesi Kullanımının Önemi. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2022; 2 (2):539-547. DOI: 10.56061/fbujohs.1141442. Binder J, Kramer W. Robotically-assisted laparoscopic radical prostatectomy. BJU Int. 2001 Mar;87(4):408-10. doi: 10.1046/j.1464-410x.2001.00115.x. PMID: 11251539. Abbou CC, Hoznek A, Salomon L, Lobontiu A, Saint F, Cicco A, Antiphon P, Chopin D. Prostatectomie radicale laparoscopique réalisée à distance par robot. A propos d'un cas. Prog Urol 2000 Sep;10(4):520-3. French. Erbin A, Özgör F, Binbay M. Robotik Cerrahi: ... Med Bull Haseki 2016;54(3):127-32. DOI: 10.4274/haseki.3120. Kural AR. //www.alirizakural.com/prof-dr-ali-riza-kural-hakkinda/ Kural AR, Atug F. Ürolojide robotik cerrahi uygulamaları. Türk Üroloji Dergisi 2010; 36(3):248-257. Akpınar H, Kural AR. Ürolojide robotik cerrahi. Türkiye Klinik Dergisi, Laparoskopik Üroloji Özel Sayı 2007; 3:103-108. Ucuzal M, Kanan N. Robotic assisted laparoscopic radical prostatectomy and nursing care. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2008;16(61):57-64. Canda AE. Üroloji ve Müzik. ÜROTÜRK Eylül 2009;9: 19. Canda AE. https://erdemcanda.com/cv Balbay MD, Köseoğlu E, Canda AE, Özkan A, Kılıç M, Kiremit MC, Musaoğlu A, Tarım K, Sarıkaya AF. Endopelvic Fascia Sparing Robotic Radical Cystectomy with Intracorporeal Studer Pouch with Balbay's Technique. JSLS. 2022 Jul-Sep;26(3):e2022.00031. doi: 10.4293/JSLS.2022.00031. PMID: 35967959; PMCID: PMC9355793. Öztürk E. Her şey kardeşi için. Akşam, 23 Kasım 2014 Pazar Akşam. ercan.ozturk@aksam.com.tr Alkan E, Canda AE, Turan M, Balbay MD. Simultaneous robot assisted laparoscopic radical nephroureterectomy; genital tract and paravaginal nerve sparing radical cystectomy; superextended lymph node dissection and intracorporeal Studer pouch reconstruction for bladder cancer: Robotic hat-trick. Cent European J Urol. 2014;67(3):257-60. doi: 10.5173/ceju.2014.03.art9. Epub 2014 Aug 18. PMID: 25247083; PMCID: PMC4165682. Balbay MD, Canda AE, Kiremit MC, Koseoglu E. Intracorporeal Studer Pouch Formation with Balbay's Technique Following Robotic Radical Cystectomy for Bladder Cancer: Experience with 22 Cases with Oncologic and Functional Outcomes. J Endourol. 2020 Mar;34(3):273-280. doi: 10.1089/end.2019.0559. Epub 2020 Mar 3. PMID: 31731881. Davis JW, Miki T, Akdas A, Watanabe H, Kirkali Z, Wang R, Babaian RJ. The International Prostate Forum introduction and history. Asian J Androl. 2015 Nov-Dec;17(6):863. doi: 10.4103/1008-682X.156860. PMID: 26112490; PMCID: PMC4814951. Balbay MD, Canda AE. The 14th international prostate forum. Asian J Androl. 2018 Dec 7;21(1):1–2. doi: 10.4103/aja.aja_108_18. Epub ahead of print. PMID: 30531060; PMCID: PMC6337951. Canda AE, Balbay MD. Robotic radical prostatectomy in high-risk prostate cancer: current perspectives. Asian Journal of Andrology 17(6):p 908-915, Nov–Dec 2015. | DOI: 10.4103/1008-682X.153541 Prof. Dr. M. Derya Balbay ile yapılan söyleşi. “Bu ödülü alan dördüncü kişiyim”. Winally Sağlık Haber. 10 Aralık 2019.

---------------

Yazışma

Prof. Dr. M. Şerefittin Canda (Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji AD Emekli Öğretim Üyesi)

Adres: 514 Sok. No:16, Güzelbahçe-İzmir

(ORCID ID 0000-0002-1286-5840)

serafettin.canda@deu.edu.tr, tulay.canda@deu.edu.tr