İzmir'in Dikili ilçesinde bulunan Merdivenli ve Denizköy mahalleleri mevkiinde, Çandarlı RES Elektrik Üretim A.Ş. tarafından hayata geçirilmek istenen ‘Çandarlı Birleşik Yenilenebilir Elektrik Üretim Tesisi’ projesi için çevresel etki değerlendirme süreci başlatıldı.
Proje kapsamında halen kısmi olarak işletmede olan 5 ünite kapasiteli Çandarlı Rüzgâr Enerji Santraline ek olarak 1 ünite kapasiteli güneş enerji santrali kurulması planlanıyor. Projede güneş santralleri, Karagöl Göleti’nin yanı başına kurulacak ve 68 milyon 715 bin TL’ye mal olacak.
DOĞAL SİT ALANI’NDA YER ALIYOR
Projenin geçtiği bölge “Tarım Alanı” ve “Orman Vasıflı Alan” statüsüne sahip. Projede güneş santralleri ise Dikili’nin eşsiz doğal güzelliklerinden olan Karagöl’ün yanı başına kurulacak. Burası Sit Alanları Yönetim Sistemi (SAYS) kapsamına göre Doğal Sit Alanı’nda yer alıyor.
Ayrıca proje Ayvalık Adaları Tabiat Parkı, Ayvalık Sulak Alanı, Gediz Deltası, Bakırçay Deltası ve Foça Yarımadası Özel Çevre Koruma Alanını kuşların göç yolları nedeniyle yakından ilgilendiriyor.
Ayrıca proje alanı ve yakın çevresine ait flora listesi de mevcut. Bölgede Euphorbiaceae (Sütleğengiller) ve Orchidaceae (Ordike) familyalarına bağlı türler de bulunuyor.
Proje sahasının büyük kısmı hazine arazilerinden oluşurken, bölgede az sayıda da tapulu tarım arazisi bulunuyor. Şirket tarafından hazırlanan ÇED raporunda, bu alanlara zorla kamulaştırma kapsamında el konulacağı da ortaya çıktı.
TERMAL KÜLTÜR VE TURİZM KORUMA VE GELİŞİM BÖLGESİ
Bahse konu olan bu alan, İzmir-Dikili Termal Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi’nin yanı başında yer alıyor. Proje alanı “İzmir Manisa Planlama Bölgesi” 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre “Tarım Alanı” ve “Orman Vasıflı Alan” statüsüne sahip.
Yine Sit Alanları Yönetim Sistemi (SAYS) kapsamına göre GES alanı Doğal Sit Alanı’nda yer alıyor.
Şirketin proje tanıtım dosyasında 1 Ağustos günü toplanacak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İnceleme-Değerlendirme Kurulu'nda (İDK) ele alınarak karara bağlanacak.
1 Ağustos'ta Ankara'da toplantısı yapılacak olan proje için Bakanlık tarafından, 2 Temmuz 2020'de “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu” kararı verildi. Bakanlığa sunulan ÇED raporunda, proje kapsamında 143 milyon kilowatt (kWh) elektrik üretimi sağlanması planlanıyor. Ayrıca RES için yardımcı kaynak olarak kurulması planlanan GES ise, 33 hektarlık alanı kapsayacak.
KUŞ ALANINA YAKIN
Ayrıca sahaya en yakın koruma alanı kuş uçuşuna 39 kilometre (km) mesafede yer alan Ayvalık Adaları Tabiat Parkı, 34 km mesafede Ayvalık Sulak Alanı, 33 km mesafede Gediz Deltası, 27 km mesafede Foça Yarımadası ÖÇK (Özel Çevre Koruma Alanı) bulunuyor.
9 km mesafede resmi bir koruma statüsü bulunmayan fakat ÖKA (Önemli Kuş Alanı) niteliği taşıyan Bakırçay Deltası bulunuyor. RES türbinlerinin kuşların göç yollarını etkilediği ve bu yolları değiştirdiği düşünüldüğünde bölge için önemli bir değişiklik yaşanması bekleniyor.
FLORA VE FAUNAYA ETKİLERİ
Proje alanı ve yakın çevresine ait flora listesi, Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Ticaretine İlişkin Sözleşmesi (CITES) açısından değerlendirildiğinde, santral alanı çevresinde Euphorbiaceae (Sütleğengiller) ve Orchidaceae (Ordike) familyalarına bağlı türlerin bölgede bulunduğu tespit edildi.
Ancak ÇED raporunda, bu iki familyaya ait olan türlerin bölgedeki popülasyon durumları geniş ve yaygın olduğu tespit edilmekle birlikte bunlara yönelik bir tehdit olmadığı iddia edildi. Bununla birlikte raporda, projenin inşaat ve işletme aşamasında santralden kaynaklı toz, gürültü, kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza, personelden kaynaklanacak atıklar, kullanılacak ekipmandan kaynaklanacak atık yağlar, tehlikeli atıklar vb sebeplerle ekolojik yapı ve ekosistem dengesinin olumsuz etkilenebileceği tespiti yapıldı.
Bu etkinin faaliyet alanında yaşayan canlılarda üreme faaliyetinin aksaması, yaşama ortamlarına yapılan müdahale sonucu yaşam alanlarının daralması, o ortamda yaşayan türlerin yaşamlarının tehlike altına girmesi sonucunu doğuracağı belirtiliyor.
KORUNAN TÜRLER BULUNUYOR
Raporda, santral alanı çevresinde tespit edilen türlerden Cyclamen hederifolium Aiton’ın (tavşan kulağı) BERN Sözleşmesi’nin EK-I listesinde yer aldığı bu sözleşme kapsamında türün Avrupa kıtası ölçeğinde korunmasının taahhüt edildiği belirlendi. Bu türde bölgede yaygın olarak bulunan bir tür. Proje sahası sınırında yer alan Karagöl ise, Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği Madde 5/3 (Sulak alan niteliği taşımasına rağmen, Ramsar Alanı, Ulusal Öneme Haiz Sulak Alan veya Mahalli Öneme Haiz Sulak Alan olarak tescili yapılmamış alanlar Diğer Sulak Alanlar olarak nitelendirilir ve bu alanlarda bu Yönetmelik hükümleri uygulanır) kapsamında yer alıyor.
ZORLA KAMULAŞTIRMA İTİRAFI
Proje sahasının büyük kısmı hazine arazilerinden oluşurken, bölgede az sayıda da tapulu tarım arazisi bulunuyor. Şirket tarafından hazırlanan ÇED raporunda, bu alanlara zorla kamulaştırma kapsamında el konulacağı ortaya çıktı. Rapora göre şirket, şahıs arazileri için öncelikle arazi sahipleri ile satın alma süreci için uzlaşma yoluna gidecek, uzlaşma sağlanamazsa enerji projelerinin kamu yararı bulunan projeler kapsamında yer alması nedeniyle 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu gereği kamulaştırma prosedürü işletilecek. Böylece proje hakkında daha karar verilmeden bölgedeki tarım alanları kamulaştırmanın yasal dayanağı oluşturulmuş olundu.
KÜLTÜR VE TURİZM KORUMA VE GELİŞİM BÖLGESİ NEDİR?
Tarihî ve kültürel değerlerin yoğun olarak yer aldığı ve/veya turizm potansiyelinin yüksek olduğu yöreleri korumak, kullanmak, sektörel kalkınmayı ve plânlı gelişimi sağlamak amacıyla değerlendirmek üzere sınırları Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın önerisi ve Cumhurbaşkanı onayı ile ilân edilen bölgeler olan Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri (KTKGB) bölgesel ve yerel kalkınmayı hedefleyen, büyük ölçekli planlama, alternatif yönetim ve işletme modelleri oluşturmayı amaçlayan bir çalışmadır.